Özkaynağı Negatife Dönmüş Bir Şirketin Bağımsız Denetimi
Doç. Dr. Ahmet GÖKGÖZ
İstanbul Business Academy
ahmetgokgoz83@gmail.com
Şirketler; finansal durumu, finansal performansı ve nakit akışları ile ilgili bilgileri finansal tablolar aracılığıyla sunarlar. Finansal tabloların hazırlanması ve sunulması sorumluluğu şirket yönetimindedir. Şirket yönetimi finansal raporlama çerçeveleri (TFRS, BOBİ FRS vs) doğrultusunda finansal tablolarını hazırlar ve sunar. Finansal tablolarda sunulan bilgiler, yönetimin iddialarını ifade etmektedir ve doğruluğu teyide muhtaçtır. Finansal tablolarda sunulan bilgilerin gerçeğe uygunluğunun araştırılması ve araştırma sonucunun bir rapora bağlanarak finansal tablo kullanıcılarına, finansal bilgilerin gerçeğe uygunluğu konusunda, makul bir güvence verilmesi görevini bağımsız denetim şirketleri ifa etmektedir.
Bağımsız denetim şirketleri; yeterli ve uygun denetim kanıtı toplayarak finansal tablolarda sunulan bilgilerin gerçeğe uygunluğu konusunda denetçi raporunda bir görüşe varmaktadırlar. Bağımsız Denetim Standartları (BDS) çerçevesinde, bağımsız denetim raporu; olumlu görüş, sınırlı olumlu (şartlı) görüş, görüş vermekten kaçınma ve olumsuz görüş olmak üzere dört görüşten biriyle sonuçlanması gerekmektedir.
Denetçi, denetim prosedürlerini uygularken finansal tablolarda bir “yanlışlık” olup olmadığını araştırır. Yanlışlık; bir finansal tablo kaleminin raporlanan tutarı, sınıflandırılması, sunumu veya açıklaması ile aynı kalemin geçerli finansal raporlama çerçevesine (TFRS, BOBİ FRS vs.) göre olması gereken tutarı, sınıflandırılması, sunumu veya açıklaması arasındaki farklılık olarak tanımlanır.
Finansal tablolarda bulunan yanlışlıkların denetçi görüşünü etkileme derecesi ile ilgili olarak BDS 705 standardında iki kritere yer verilmiştir. Birincisi yanlışlığın “önemli” olması. İkincisi ise yanlışlığın “yaygın” olmasıdır. BDS 705’de yaygınlık terimi; yanlışlıkların finansal tablolar üzerindeki mutlak ve muhtemel etkilerini tanımlamak için kullanılmıştır.
Bağımsız denetim görüşü oluşturulurken bulunan yanlışlıkların “önemli” ve “yaygın” olma durumunun denetçi tarafından değerlendirme ve mesleki muhakemeye tabi tutulması gerekmektedir. Yeterli ve uygun denetim kanıtı elde etmiş denetçi, değerlendirmeler sonucunda;
1) Yanlışlıklar önemli ve yaygınsa “olumsuz görüş” verir.
2) Yanlışlıklar önemli ancak finansal tabloda yaygın değilse “sınırlı olumlu görüş” verir.
3) Yanlışlıkların önemli ve yaygın olduğu kanaati oluştuysa, ancak yeterli ve uygun denetim kanıtı elde edilemediyse “görüş bildirmekten kaçınma” şeklinde kanaat bildirir.
4) Yanlışlıklar önemli ve yaygın değilse “olumlu görüş” verir.
Görüş oluşturma ile ilgili teorik alt yapıyı oluşturduktan sonra makalenin konusunu oluşturan “Özkaynağı Negatife Dönmüş Bir Şirketin Bağımsız Denetiminde Olumlu Görüş Verilebilir Mi?” sorusuna gelelim. Bu durum uygulamada çok karşılaşılan ve denetçileri de görüş oluşturmada tedirginliğe sevk eden bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır.
Günümüz şirketlerinin önemli bir kısmında, varlıkların büyük bir kısmı borçla finanse edilmektedir. Borçlanmanın getirdiği faiz ve kur farkı gibi riskler nedeniyle zamanla şirketler özkaynaklarını kaybetme durumu ile karşı kaşıya kalabilmektedirler. Şirket yönetimleri de sermaye kaybı ve borca batıklık durumu ile ilgili olarak iyileştirme ve önleyici tedbirleri almakla sorumludurlar.
Peki özkaynağı negatife dönmüş bir şirket için bağımsız denetim raporunda olumlu görüş verilebilir mi? Evet verilebilir. Bağımsız denetim raporunda verilen olumlu görüşün anlamı, şirketin finansal durumu, finansal performansı ve nakit akışları iyidir, güzeldir, mükemmeldir demek değildir. Denetçi raporunda belirtilen olumlu görüş; şirketin finansal durumu, finansal performansı ve nakit akışlarının gerçeğe uygun şekilde sunulduğu, önemli ve yaygın bir yanlışlık içermediğini ifade eder. Şirketin özkaynakları negatife dönse de finansal tabloda sunulan bilgiler ve yapılan açıklamalar gerçeğe uygunsa “olumlu görüş” verilir.
Şirketin özkaynağının negatife dönmesi durumu, ayrıca, işletmenin sürekliliği ile ilgili değerlendirilmesi gereken bir konudur. Bu durumun BDS 570 çerçevesinde işletmenin sürekliliği ile ilgili belirsizliğe neden olup olmadığı değerlendirilmelidir. Finansal tablolar düzenlenirken “işletmenin sürekliliği esası”nın kullanılmasının uygun olup olmadığı muhakeme edilmeli ve finansal tablolarda gerekli açıklamalara yer verilmelidir. İşletmenin sürekliliği hususu BDS 570 Standardı çerçevesinde, yönetim tarafından değerlendirilir ve finansal tablolarda gerekli açıklamalar yapılır.
Özkaynağı negatife dönmüş bir şirketin denetimini yapan bağımsız denetçi de bu durumun işletmenin sürekliliği üzerindeki etkisini değerlendirir. Şirketin yaşamını devam ettirme kabiliyeti ve bu konuda yönetimin aldığı iyileştirme önlemleri üzerinde muhakemelerde bulunur. Bu konuda finansal tablolarda yer verilen açıklamaların yeterliliğini inceler. Denetçi yaptığı değerlendirmeler sonucunda;
1) Finansal tabloların işletmenin sürekliliği esasına göre hazırlanmış olması ancak yönetimin işletmenin sürekliliği esasını kullanmasının denetçinin yargısına göre uygun olmaması durumunda denetçi “olumsuz görüş” verir.
2) İşletmenin sürekliliği konusunda önemli belirsizlik olması ve finansal tablolardaki önemli belirsizliğe ilişkin yeterli açıklamanın yapılması durumunda denetçi, “olumlu görüş” verir ve denetçi raporunda “İşletmenin Sürekliliğiyle İlgili Önemli Belirsizlik” başlığı altında finansal tablolarda açıklanan hususları referans gösterir.
3) İşletmenin sürekliliği konusunda önemli belirsizlik olması ve finansal tablolarda önemli belirsizliğe ilişkin yeterli açıklamanın yapılmaması hâlinde denetçi “sınırlı olumlu görüş (şartlı görüş)” veya “olumsuz görüş”ten uygun olanı verir. Sınırlı görüş verilirse, denetçi raporunun “Sınırlı Olumlu (veya Olumsuz) Görüşün Dayanağı” bölümünde, işletmenin sürekliliğini devam ettirme kabiliyetine ilişkin ciddi şüphe oluşturabilecek önemli bir belirsizliğin mevcut olduğunu finansal tablolarda bu hususun yeterince açıklanmadığını belirtir.
Özkaynağın negatife dönmesi durumunun denetçi görüşüne yansımalarını açıklamaya çalıştık. Bir başka konuda görüşmek dileğiyle…
