Yerli Yazarları ve Eserleri Teşvik Etmek Amacıyla Nakdi Destek Verilmesini Öngören Kuralın Anayasa’ya Aykırı Olmadığı
Anayasa Mahkemesi 14/1/2021 tarihinde E.2019/77 numaralı dosyada, (4) numaralı Bakanlıklara Bağlı, İlgili, İlişkili Kurum ve Kuruluşlar ile Diğer Kurum ve Kuruluşların Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin 133/B maddesinin (1) numaralı fıkrasının Anayasa’ya aykırı olmadığına ve iptal talebinin reddine karar vermiştir.
Dava Konusu Kural
Dava konusu kuralla, yerli yazarları ve eserleri teşvik etmek amacıyla repertuara alınan ve ilk kez sahnelenecek telif eserler için her yazara bir adet eserle sınırlı olmak şartıyla nakdi destek verilebilmesi öngörülmektedir.
İptal Talebinin Gerekçesi
Başvuruda özetle; münhasıran kanunla düzenlenmesi öngörülen bir konunun Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi (CBK) ile düzenlendiği belirtilerek kuralın Anayasa’ya aykırı olduğu ileri sürülmüştür.
Mahkemenin Değerlendirmesi
1. Konu Bakımından Yetki Yönünden
Kural, yürütme organının bir unsuru olan Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğünün ifa etmekle görevli ve yetkili olduğu kamu hizmetinin yürütülmesiyle bağlantılı olarak şartları sağlayan yazarlara destek verilmesini öngörmektedir. Bu itibarla kural yürütme yetkisine ilişkin bir konuyu düzenlemektedir.
Anayasa’nın 64. maddesi sanat faaliyetlerinin ve sanatçının korunması hususunda devlete pozitif yükümlülük yüklemektedir. Bu yönüyle kural, Anayasa’nın “Sosyal ve Ekonomik Haklar ve Ödevler” başlıklı üçüncü bölümünde yer alan ve CBK’larla düzenlenebilecek bir hakka ilişkindir.
Kuralda yer alan yerli yazarları teşvik etmek amacıyla verilecek nakdi destek uygulamasına ilk olarak 2014 Yılı Yatırım Programı’nda yerli telif eserlerin desteklenmesi şeklinde yer verilmiş ve anılan uygulamaya sonraki yatırım programları kapsamında devam edilmiştir. Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğünün sermaye giderlerine ilişkin ödeneğinden karşılanmakta olan bu nakdi destek, esasen bütçe kanunlarında düzenlenmiş olup dava konusu kural, bütçenin uygulanması kapsamında kalmaktadır.
Bu itibarla kanunda açıkça düzenlenen bir konuda çıkarılmayan kuralın, Anayasa’nın 104. maddesinin on yedinci fıkrasının “Anayasada münhasıran kanunla düzenlenmesi gereken konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarılamaz” biçimindeki üçüncü cümlesine aykırı bir yönü bulunmamaktadır.
2. İçerik Yönünden
Anayasa’nın 64. maddesine göre sanat eserlerinin ve sanatçının korunması, değerlendirilmesi ve desteklenmesi devletin pozitif yükümlülükleri arasında yer almaktadır.
5441 sayılı Devlet Tiyatroları Personeli Hakkında Kanun’un gerekçesinde Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğünün kuruluş amacı ve görevleri arasında “Temsil edeceği yerli ve yabancı eserlerle halkın genel eğitimini, yurt ve güzellik sevgisini, dil ve kültürünü yükseltmek, Türk dram ve musiki sanatının yayılmasını, gelişmesini sağlamak” sayılmıştır.
Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğünün görevleri arasında yer alan, yerli yazarların ve eserlerin teşvik edilmesi şeklindeki amaç doğrultusunda öngörülen kuralın, devleti sanat eserlerinin ve sanatçının desteklenmesi için gereken tedbirleri almakla yükümlü kılan anayasal hükme aykırı bir yönü bulunmamaktadır.
Anayasa Mahkemesi açıklanan gerekçelerle kuralın konu bakımından yetki ve içerik yönünden Anayasa’ya aykırı olmadığına ve iptal talebinin reddine karar vermiştir.
Bu basın duyurusu Genel Sekreterlik tarafından kamuoyunu bilgilendirme amacıyla hazırlanmış olup bağlayıcı değildir.
Kaynak: T.C. Anayasa Mahkemesi Başkanlığı