Asgari Ücret İşveren Maliyet Değişimi ve Asgari Ücret Üzerindeki Gelirlerde Vergileme
Ferit TAŞ
Yeminli Mali Müşavir
VDK Başkan Yardımcısı (E)
Maliye Müfettişi (E)
ftas@isik-ymm.com.tr
Yazar Hakkında
Bilindiği üzere 16.12.2021 tarihinde asgari ücrete 50% zam geldiği ve ayrıca işveren maliyetlerinin 450 TL aşağı çekildiği açıklandı.
Bu açıklamanın akabinde hesaplamanın nasıl yapıldığı, işveren yükünün yüzde kaç arttığı, asgari geçim indiriminin uygulamadan kalkıp kalkmadığı, Devletin vazgeçtiği verginin ne kadar olduğu, asgari ücretin üzerinde ücret alanlarda uygulamanın nasıl olacağı soruları gündeme gelmiş bulunmaktadır. Aşağıdaki asgari ücretin hesaplanmasına ve bunun ayrıntılarına yer verilmiştir.
| 2021 | 2022 | Artış | |
| İşveren Maliyeti | 4,203,56 | 5.879,70 | 0,40 |
| SGK Primi İşveren (15,5%) | 554,51 | 775,62 | |
| İşs. Sig. İşveren (2%) | 71,55 | 100,08 | |
| Brüt Asgari Ücret | 3.577,50 | 5.004,00 | |
| Prim ve Kesintiler | 536,63 | 750,60 | |
| SGK Primi İşçi (14%) | 500,85 | 700,56 | |
| İşs. Sig. İşçi (1%) | 35,78 | 50,04 | |
| Vergi Kesintileri | 483,28 | – | |
| Gelir Vergisi (Matrah *15%) | 456,13 | (638,01) | |
| Damga Vergisi (0,759%) | 27,15 | (37,98) | |
| Net Asgari Ücret | 2.557,59 | 4.253,40 | |
| AGİ | 268,31 | ||
| AGİ Dahil Net | 2.825,90 | 4.253,40 | 50,5% |
BRÜT VE NET ASGARİ ÜCRET HESAPLARI
Tablodaki hesapta baz alınan bağımsız değişken Brüt Asgari Ücret olup, tüm hesaplamalar bunun üzerinden belirli oranlar veya kalanlar şeklinde yapılmaktadır. Günlük 166,80 TL asgari ücret 30 gün ile çarpılarak 5.004 TL aylık brüt asgari ücret bulunmaktadır. Brüt asgari ücretten işçinin ödemesi gereken vergi ve SGK işçi kesintileri hesaplanarak 4.253,40 TL net asgari ücrete ulaşılır. Brüt asgari ücrete SGK işveren kesintileri toplanarak da 5.879,70 TL işveren maliyeti hesaplanır.
İŞVEREN YÜKÜ DEĞİŞİM ORANI
Yukarıda açıklandığı üzere işveren maliyeti 5.879,70 TL’dir. SGK borcu bulunanlar için işveren sigorta primi 15,5% değil 20,5% hesaplanacağı için toplam işveren maliyeti 6.129.90 TL olur. Tablodan görüleceği üzere asgari ücretin net tutarına %50,5 oranında zam gelmiş olmasına rağmen, işveren maliyeti ise 40% artmıştır. Oranın aynı olmama nedeni gelir vergisi ve damga vergisi kesintisinin yapılmayacak olmasıdır.
DEVLETİN VERGİ KAYBI
İşverenin vergi yükü nün 450 TL düşmesi ile ifade edilmek istenenin 2021 yılı için ödenen 456,13 TL gelir vergisinin artık ödenmeyecek olmasını anlıyoruz. Aslında 2022 yılı için işverene sağlanmış olan destek 638,01 + 37,98 = 675,99 TL’dir. Tablodan da görüleceği üzere yeni asgari ücret hesaplamasında Asgari Geçim İndirimi (AGİ) bulunmamaktadır. Zira AGİ olarak verilen kısmi vergi desteği Asgari Ücret için tüm gelir ve damga vergisine istisna vermek suretiyle sağlanmış olmaktadır. Bu kapsamda işverene verilen vergi desteği aslında 638,01 + 37,98 -268,31= 407,68 TL’dir.
ASGARİ ÜCRET ÜSTÜNDE GELİR ELDE EDENLERİN DURUMU
Asgari ücretten biraz veya çok yüksek gelir elde edenlerin durumu hakkında Bakanlık tarafından bir açıklama yapılmadan net bir şey söylemek mümkün değildir. Örneğin brüt geliri 5.100 TL olan bir kişiden veya 20.000 TL olan bir kişiden vergi tevkifatı yapılacak mıdır? Yapılacak ise ne kadar tevkifat yapılacaktır? Burada birkaç alternatif vardır. Brüt geliri 5.100 TL olan bir kişiden vergi kesintisi tam yapılarak net gelirinin 4.250 TL altına düşmesi pek olası değildir. Yüksek gelirliler dahil tüm gelir vergisi mükelleflerinin ilk 5.004 TL’ye isabet eden ücret gelirine ilişkin vergi istisnası gelmesi ihtimal dahilinde olsa dahi, biz bu ihtimali yüksek görmüyoruz. Bizce sadece net geliri 4.253,40 TL altına düşenlere, bu bedelin altındaki kısım kadar vergi istisnası uygulanması daha olasıdır. Bu da vergi istisnası olarak yapılabileceği gibi, istisna yapmadan farka isabet eden tutar kadar Asgari Geçim İndirimi eklenmek suretiyle de yapılabilir. Zira geçmişte buna benzer örnekler uygulanmıştır. Örneğin yılın son aylarındaki vergi dilimi artışı nedeniyle belirlenen net asgari ücretin altına düşülmemesi için aradaki fark kadar asgari geçim indirimi sağlayan düzenlemeler yapılmıştır. Bununla birlikte yukarıda da ifade ettiğimiz üzere, bu konuda net bir şey söylemek için Bakanlığın açıklamasını beklemekte fayda vardır.
