Enflasyon Düzeltmesi Ertelendi, Yeniden Değerlemede Son 10 Gün
Ferit TAŞ
Yeminli Mali Müşavir
VDK Başkan Yardımcısı (E)
Maliye Müfettişi (E)
ftas@isik-ymm.com.tr
Yazar Hakkında
Enflasyon düzeltmesinin 2023 sonuna ertelenmesine ilişkin yasa teklifi, 7352 sayılı Kanun numarası ile TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu ile Genel Kuruldan geçti ve Resmi Gazetede yayımlanacak. 2023 sonunda uygulanıp uygulanmayacağını zaman gösterecek olan enflasyon düzeltmesi en az 2 yıl ertelendiğinden, yeniden değerleme konusuna dönelim.
[vc_row][vc_column][vc_message message_box_color=”juicy_pink”]
2022 Kıdem Tazminatı Tavanı Değişti
[/vc_message][vc_column_text]
Yeniden değerleme özetle; belirlenen endeksle iktisadi kıymetin kayıtlı değerlerini çarparak güncellemektir. Örneğin 15/1/2018 tarihinde KDV hariç 20.000.000 TL bedelle satın alınan 31/5/2021 tarihli birikmiş amortismanı 8.500.000 TL olan bir makinenin yeniden değerleme hesapları aşağıdaki tablodaki gibi olacaktır. Yani 3 yıla yakın kısa bir süre için dahi iki kattan fazla değerleme yapılıyor. Değerleme farkı üzerinden %2 vergi ödenir. Ancak değerlenen tutar amortisman yolu ile giderleştirileceğinden, kurumlar vergisi oranında yani %25-%22 getirisi vardır. Amortisman giderine ilaveten finansman gider kısıtlaması, örtülü sermaye, teknik iflas ve kredibilite gibi bir çok konuda da avantaj sağlamaktadır.
| Değerleme Endeksi | Yeniden Değerleme Oranı | Değerlenecek Tutar | Değerlenmiş Tutar | |
| Makine | May2021/Şub2018 | (666,79/ 328,17)= 2,03184 | 20.000.000 | 40.636.800 |
| B. Amortisman | May2021/Şub2018 | (666,79/ 328,17)= 2,03184 | 8.500.000 | 17.270.640 |
Şu anda son 10 gününde olduğumuz için, konumuzu ilgilendiren yeniden değerleme VUK Geçici 31. maddedir. Kafa karışıklığı olmaması açısından aşağıdaki tabloda diğer yeniden değerleme mevzuatları ile karşılaştırılmıştır.
| MEVZUAT | VUK GEÇ. 31
(%2 Vergili) |
VUK GEÇ. 32
(%2 Vergili) |
VUK 298/Ç (Vergisiz YD) | VUK 298/A
(Enflasyon Düzelt.) |
| İlgili Kanun | 7326/11 | 7338/52 | 7338/31 | 7352/1 ile Ertelendi |
| Yürürlük Tarihi | 09.06.2021
(2022/01 Son) |
1.1.2022 | 1.1.2022 | 31.12.2023 |
| Değerleme Maliyeti | %2 | %2 | — | İlk Yıldan Sonra %22 (Borçlular Dikkat) |
| Kapsam | ATİK+ Taşınmaz
+Arazi Arsa |
ATİK+ Taşınmaz +Arazi Arsa | ATİK | Parasal Olmayan Kıymetler |
| Geçici/Kalıcı | Geçici | Geçici | Kalıcı | Kalıcı |
| Zorunlu mu? | İsteğe Bağlı | İsteğe Bağlı | İsteğe Bağlı | Zorunlu |
| Maliyetteki Finansman Gideri | Kapsamda | Kapsamda | Aktifleşme Öncesi Kapsamda | Kısmen Kapsamda * |
| Değerlemeden Amortisman? | Evet | Evet | Evet | Evet (İlk Yıl Hariç) |
| Satış Halinde Maliyet mi? | Evet | Evet | Hayır
(Fon Kâra Gider) |
Evet |
| Değerlemeye Esas Dönem | Mayıs 2021 | Aralık 2021 veya İlerisi (298/Ç’den Önce Bir Kez) | Her Yılın YDO Sadece O Yıl Uygulanır | 12/2004-12/2023 |
* Enflasyon düzeltmesinde maliyete alınan finansman giderlerine ilişkin Reel Olmayan Finansman Maliyetinin ayıklanması başta olmak üzere bir çok ayrıntılı hesaplamalar gerekmektedir.
Enflasyon düzeltmesi en az 2 yıl gündemden kalktığı için, VUK Geçici 31 ve 32. maddelerdeki yeniden değerleme konularında karar verilmesi gerekmektedir. VUK Geçici 32.maddenin yürürlüğü 1.1.2022’dir. Bu nedenle 31.12.2021 tarihi için yürürlükte olan VUK Geçici 31.madde üzerinde durmamız gereklidir. VUK Geçici 31.maddeden yararlanmak için henüz kapanmamış 2021/Aralık defterlerine değerleme kaydı yapmak ve 31.01.2022 tarihine kadar beyanname vererek ikişer aylık 3 taksiti ödemek gerekmektedir. Yani bu hakkı kullanmak için son 10 gün içerisindeyiz. Konu üç farklı başlıkta incelenebilir.
1. 2021/3. Çeyrekte Yeniden Değerleme Yapanlar:
Birçok şirket 2021/3. çeyrekte amortisman gideri yazabilmek için Eylül ayında VUK Geçici 31.madde kapsamında yeniden değerleme yaptı. Bu şirketler hesapladıkları değer artışı üzerinden 2% vergiyi ikişer aylık üç taksitle ödemeye başladı. İlk iki taksiti ödeyen şirketler, üçüncü taksiti de süresinde ödeyerek süreci tamamlayacaktır. Matrahsız veya düşük matrahlı olmasına rağmen VUK Geçici 31.madde kapsamında yeniden değerleme yapan bazı şirketler, enflasyon düzeltmesinin kesinleştiğini düşünerek, yeniden değerleme beyanlarını iptal etmek istemektedirler. Yeniden değerlemenin iptali GİB İç Genelgesine göre teoride mümkün olup, enflasyon muhasebesi ertelenmese idi bir çok mükellefin haklı olarak kullanacağı bir yöntem olacaktı. Ancak idarenin yeniden değerleme iptallerinin önüne geçmek gerekçesiyle de enflasyon muhasebesini en az iki yıl erteletmesinin akabinde, yeniden değerleme beyanlarını iptal edecek mükellef sayısı çok az olacaktır. Şirket sayısının azlığı nedeniyle Maliyenin radarına takılma riski, enflasyon düzeltmesinin iki yıl sonra da ertelenmesi ihtimali ve amortisman gideri dışında da faydaları olması nedenleriyle, bu aşamada yeninden değerleme iptalini tavsiye etmemekteyiz.
2. 2021 Yılında Matrahı Olanlar:
Henüz yeniden değerleme yapmamış mükelleflerden kârlı olanlar VUK Geçici 31.madde kapsamında yeniden değerleyecekleri tutar üzerinden 2021 yılı için amortisman gideri yazabilirler. İlaveten, artan özkaynaklar nedeniyle finansman gider kısıtlaması, örtülü sermaye, teknik iflastan kurtulma ve kredibilite gibi avantajlar da mevcuttur. Bu nedenle kârlı firmaların bu ay içerisinde yeniden değerleme prosedürlerini tamamlamalarını tavsiye ederiz. Bu kapsamda Aralık ayına yeninden değerleme kayıtlarını atarak, 31.01.2022 tarihine kadar beyanname verip ilk taksitlerini ödeyebilirler. Her bir iktisadi kıymet bazında ayrı değerlendirme yapmak, yani amortismana tabi olmayan veya amortisman ömrü çok uzun olan iktisadi kıymetler için ayrıntılı hesaplar yapmak da mümkün olmakla birlikte, küçük hesaplar yapmadan tamamı için faydalanılabilir.
3. Zarar, İndirim ya da İstisnalar Nedeniyle Matrahı Olmayanlar:
Henüz yeniden değerleme yapmamış mükelleflerden 2021 yılında zarar, indirim veya istisnalar nedeniyle matrahı olmayanlar yazacakları amortisman giderlerini beş yıl içinde kullanabilir. Ayrıca artan özkaynakların kredibilite faydasının yanında finansman gider kısıtlamasından, örtülü sermayeden ve teknik iflastan kurtulma faydaları da projekte edilmelidir. Zira yeniden değerleme farkları özkaynak kalemi olan 522 MDV YD Artışları hesabında izlenmektedir. Bu faydaları ve ödenen 2% vergi kıyaslanmalıdır. Matrahsız olduklarından sonraki süreçte VUK Geçici 32.maddeden de faydalanabilirler.
