Mart Ayı, Dert (Vergi) Ayı
Muharrem ÖZDEMİR
Yeminli Mali Müşavir
E. Defterdar
m.ozdemir@vdd.com.tr
Yazar Hakkında
Konut Kiralarında İstisna
193 Sayılı Gelir Vergisi Kanununun 21 inci maddesi, gayrimenkuller ve haklarda başlığı altında, binaların mesken olarak kiraya verilmesinden bir takvim yılı içinde elde edilen hasılatın 2021 gelirlerine uygulanmak üzere 7.000 TL kira geliri vergisinden müstesnadır. Ancak, istisna haddi üzerinde hasılat elde edilip beyan edilmemesi veya eksik beyan edilmesi halinde, bu istisnadan yararlanılamaz. Buna göre, 2021 yılında elde edilen konut kira gelirlerinin yıllık toplamı 7.000.- TL’yi aşmıyorsa beyan edilmeyecek ve vergi ödenmeyecektir.
Örneğin, bir gayrimenkulü bulunan şahıs, taşınmazını 2021 yılında yıllık 7.500 TL yerine 6.900 TL üzerinden kiraya vermesi ve bu tutar üzerinden kira sözleşmesi yapması halinde istisna hükümlerinden yararlanabilecek midir? EVET. Aksini ispatlamak ise idarenin sorumluluğunda olacaktır.
2021 yılında yıllık konut kira gelirinin istisna tutarını aşması halinde toplam konut kira tutarından 7.000.-TL istisna düşülecek, kalan tutardan gider indirimi de yapıldıktan sonra bulunan matrah üzerinden Gelir Vergisi hesaplanarak ödenecektir. İstisna tutarlarını aşan konut kira gelirlerinin tamamı beyan edilecektir.[1]
Gayrimenkul İstisnasından Kimler Yararlanamaz
Ticari, zirai veya mesleki kazancının yıllık beyanname ile bildirmek mecburiyetinde olanlar ile istisna haddinin üzerinde hasılat elde edenlerden, beyanı gerekip gerekmediğine bakılmaksızın ayrı ayrı veya birlikte elde ettiği ücret, menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlarının gayri safi tutarları toplamı 103 üncü maddede yazılı tarifenin üçüncü diliminde ücret gelirleri için yer alan tutarı aşanlar bu istisnadan faydalanmazlar. (GVK Md. 21)
Gelir Vergisi Kanununun 21 inci maddesinde;
√ İstisna haddi üzerinde hasılat elde edilip beyan edilmemesi veya eksik beyan edilmesi halinde,
√ Kira gelirinin yanında ticari, zirai veya mesleki kazancını beyan etmek zorunda olanlar ile istisna haddinin üzerinde hasılat elde edenlerden,
√ Beyanı gerekip gerekmediğine bakılmaksızın ayrı ayrı veya birlikte elde ettiği ücret, menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlarının gayri safi tutarları toplamı Gelir Vergisi Kanunu’nun 103 üncü maddesinde yazılı tarifenin üçüncü diliminde ücret gelirleri için yer alan tutarı (2021 yılı için 190.000,- TL) aşanların bu istisnadan faydalanamayacağı hüküm altına alınmıştır.
√ Kira gelirinin yanında, ticari, zirai veya mesleki kazancını beyan etmek zorunda olanlar, 7.000 TL’lik istisnadan yararlanamayacaklardır.
√ Bir mükellefin birden fazla konuttan kira geliri elde etmesi halinde, istisna kira gelirleri toplamına bir defa uygulanacaktır. Ayrı ayrı istisna tutarından yararlanamayacaktır.
Kira Gelirleri Mart Ayında Beyan Edilecek
193 Sayılı gelir Vergisi Kanununun 72 inci maddesine göre gayrisafi hasılat, Gayrimenkul sermaye iratlarında, gayrisafi hasılat, 70 inci maddede yazılı mal ve hakların kiraya verilmesinden bir takvim yılı içinde o yıla veya geçmiş yıllara ait olarak nakden veya aynen tahsil edilen kira bedellerinin tutarıdır. Ayın olarak tahsil edilen kiralar, Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre emsal bedeli ile paraya çevrilir. Gelecek yıllara ait olup peşin tahsil olunan kiralar, ilgili bulundukları yılların hasılatı sayılır.
Bu bağlamda, beyana tabi geliri sadece gayrimenkul sermaye iradından ibaret olan mükelleflerin 01.01.2021- 31.12.2021 döneminde elde ettikleri kira gelirleri ile aynı dönem içinde geçmiş yıllara ilişkin olarak elde ettikleri kira gelirleri toplamı Gelir Vergisi Kanunu’nun 86 ncı maddesi çerçevesinde irdelenerek beyan edilecektir. Şöyle ki;
√ Sadece konut kira geliri olup istisna sınırı olan 7.000.- TL’yi aşanlar yılık GMSİ beyannamesi vereceklerdir.
√ Bir konuta birden fazla kişinin ortak olması halinde, bu konuttan elde edilen kira gelirlerinin vergilendirilmesinde, her bir ortak için (2021 yılı için) 7.000,- TL’lik istisna ayrı ayrı uygulanacaktır.
√ Mirasın paylaşılmamış olması halinde, her bir mirasçı istisnadan ayrı ayrı yararlanacaktır.
√ Sadece iş yeri kira geliri olup yıllık brüt kira gelirleri toplamı 53.000.- TL’yi aşanlar yılık GMSİ beyannamesi vereceklerdir.
√ Hem konut hem de iş yeri kira geliri olan kişiler ise, yıllık gelirinin beyan sınırını aşıp aşmadığının tespitinde; mesken kira gelirinin gelir vergisinden istisna edilen kısmını aşan tutarı ile gelir vergisi tevkifatına tabi iş yeri brüt kira gelirlerinin toplamını birlikte dikkate alacaklardır. Bu toplam 53.000.- TL’yi aşmadığı takdirde sadece tevkifata tabi olmayan konut kira gelirleri beyan edilecektir.[2] Toplamın 53.000,- TL’yi aşması halinde ise gelirlerin tamamı beyan edilecektir.
√ Bir takvim yılı içinde elde ettiği, tevkifata ve istisna uygulamasına konu olmayan gayrimenkul sermaye iratları toplamı, 2021 yılı gelirleri için beyanname verme sınırı olan 2.800 TL’yi aşanlar yıllık beyanname vereceklerdir,
√ Eşler ve çocukların kira gelirleri ayrı beyanname ile beyan edilecektir.
√ Stopaj yolu ile kesilen vergiler beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilecektir.
Beyanname Vermek İçin Bir Kolaylık: Hazır Beyan Sistemi
Hazine ve Maliye Bakanlığı 2012 yılında uygulamaya geçirdiği “Önceden Hazırlanmış Kira Beyanname” sistemini geliştirerek “Hazır Beyan Sistemi” uygulamasını oluşturarak 1 Mart 2016 tarihi itibariyle mükelleflerin hizmetine sunmuştur.
Bu sistem, gelirleri sadece ücret, gayrimenkul sermaye iradı, menkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlardan veya bunların birkaçından veyahut tamamından oluşan gelir vergisi mükelleflerinin gelir vergisi beyannamelerinin Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından kısmen veya tamamen önceden hazırlanarak mükelleflerin onayına sunulduğu sistemi ifade etmektedir.
Hazır Beyan Sistemi, beyanname vermek zorunda olan mükelleflerin elde ettikleri gelirlerin türüne göre Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından, veri ambarında bulunan bilgiler ile diğer kurum ve kuruluşlardan temin edilen bilgiler kullanılmak suretiyle, beyannamenin kısmen veya tamamen önceden hazırlanarak mükelleflerin onayına sunulması esasına dayanmaktadır.
Sistem, uzman yardımına ihtiyaç duyulmaksızın beyannamenin görüntülenebilmesine, doldurulabilmesine ve değiştirilebilmesine imkan vermektedir. Beyannamenin verilmesi sırasında ise vergi hesaplaması Sistem tarafından otomatik olarak yapılacak ve tahakkuk bilgileri mükellefin onayına sunulacaktır.
Hazır Beyan Sistemine Başkanlığın internet adresi (https://hazirbeyan.gib.gov.tr/#/) üzerinden giriş yapılacaktır. Mükellefler güvenlik sorularını cevaplayarak veya İnternet Vergi Dairesi şifrelerini kullanarak Sisteme giriş yapabilecektir. İnternet Vergi Dairesi şifresi bulunmayan mükellefler, İnternet Hizmetleri Kullanım Başvuru Formu (Gerçek Kişiler) ile herhangi bir vergi dairesine başvurarak kullanıcı kodu, parola ve şifre alabileceklerdir.
Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No: 414)’nin ekinde yer alan Elektronik Beyanname Gönderme Talep Formu (Sadece Gayrimenkul Sermaye İradı Elde Eden Gerçek Kişiler İçin) kullanılmak suretiyle daha önce temin edilen kullanıcı kodu, parola ve şifre ile Hazır Beyan Sistemine giriş yapılabilecektir.
Sistemi kullanma zorunluluğu bulunmamaktadır. Beyannameler; vergi dairesine gidilerek Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi 1001B formu ile elden veya internet ortamında (E-Beyanname Düzenleme Programı) da verilebilir.
Hatırlatmak gerekirse, beyana tabi geliri sadece gayrimenkul sermaye iradından ibaret olan mükellefler, 1001B No.lu Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesini doldurabilir. Gayrimenkul sermaye iradının yanında beyana tabi diğer gelirlerin de olması halinde, elde edilen kira geliri, bütün gelirlerin beyanı için kullanılan 1001A No.lu Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesine dâhil edilecektir.
Beyannamenin Verilme Zamanı ve Yeri
Mükelleflerin, 1 Ocak 2021- 31 Aralık 2021 dönemine ait beyana tabi gayrimenkul sermaye iradı gelirleri için 2022 yılının MART ayının 1’inci gününden 31 inci günü akşamına kadar beyannamelerini vermeleri gerekmektedir. Bu dönem için beyannamelerin son verilme tarihi 31 Mart 2022’dir.
Beyanname; normal (adi) posta ile veya özel dağıtım şirketleri aracılığıyla gönderilirse, vergi dairesine ulaştığı tarihte, taahhütlü posta ile gönderilmiş ise zarfın üzerindeki postaya veriliş tarihinde verilmiş sayılır.
Takvim yılı içinde ülkeyi terk edenler, yurt dışına çıkma tarihinden önceki 15 gün içinde beyanname vermek zorundadırlar. Ölüm halinde ise beyanname ölüm tarihinden itibaren 4 ay içinde mirasçılar tarafından verilir.
Beyanname, mükellefin bağlı olduğu vergi dairesine verilecektir. Mükellefler normal olarak ikametgâhlarının bulunduğu yerin vergi dairesine bağlıdırlar.
Beyana tabi geliri sadece gayrimenkul sermaye iradından ibaret olan mükellefler, istemeleri halinde vergi dairesinden alacakları kullanıcı kodu, parola ve şifreyi kullanmak suretiyle yıllık gelir vergisi beyannamelerini elektronik ortamda doğrudan kendileri gönderebilecekleri gibi elektronik beyanname gönderme aracılık yetkisi almış meslek mensupları aracılığıyla da gönderebileceklerdir.
2021 Takvim Yılı Gelirlerine Uygulanacak Vergi Tarifesi
| 24.000 TL’ye kadar | 15% |
| 53.000 TL’nin 24.000 TL’si için 3.600 TL, fazlası | 20% |
| 130.000 TL’nin 53.000 TL’si için 9.400 TL (ücret gelirlerinde 190.000 TL’nin 53.000 TL’si için 9.400 TL), fazlası | 27% |
| 650.000 TL’nin 130.000 TL’si için 30.190 TL (ücret gelirlerinde 650.000 TL’nin 190.000 TL’si için 46.390 TL), fazlası | 35% |
| 650.000 TL’den fazlasının 650.000 TL’si için 212.190 TL (ücret gelirlerinde 650.000 TL’den fazlasının 650.000 TL’si için 207.390 TL), fazlası | 40% |
KAYNAKÇA
- Muharrem ÖZDEMİR. E. Defterdar- Vergi Tekniği Kitabı. 2022
- Gelir İdaresi Başkanlığı Hazır Beyan Sistemi
- vdd.com.tr
Dip Notlar:
[1] 2021 Yılında Elde Edilen Kira Gelirlerinin (GMSİ) Beyanı | Vergi Denetim Danışmanlık (vdd.com.tr)
[2] https://hazirbeyan.gib.gov.tr/assets/staticPages/sssHazirBeyan.html
