Ücret Bordrosunda Asgari Ücretli Vergi Şoku Yaşamasın
Mustafa Bahadır ALTAŞ
Yeminli Mali Müşavir
mba@mbaymm.com
Bilgisayar Programları Güncellenmezse Asgari Net Ücret Düşüyor
Ülkemizde yıllardan beri asgari ücretin vergi dışı kalması siyasetin her zaman en önemli gündem maddesi olmuştur. Geçtiğimiz yıl 2022 yılında uygulanacak asgari ücretin belirlenmesi ile birlikte 7349 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 2.maddesi ile 193 sayılı Kanunun 23 üncü maddesinin birinci fıkrasına aşağıdaki 18.bent eklenerek asgari ücretin vergiden istisna edilmesi sağlanmıştır.
“18. Hizmet erbabının, ödemenin yapıldığı ayda geçerli olan asgari ücretin aylık brüt tutarından işçi sosyal güvenlik kurumu primi ve işsizlik sigorta primi düşüldükten sonra kalan tutarına isabet eden ücretleri (Şu kadar ki, istisnayı aşan ücret gelirinin vergilendirilmesinde verginin hesaplanacağı gelir dilim tutarları ve oranları, istisna kapsamındaki tutarlar da dikkate alınarak belirlenir. Ödenecek vergi tutarı, bu suretle bulunan vergi tutarının içinde istisna tutara isabet eden kısım düşülmek suretiyle hesaplanır. İstisna nedeniyle alınmayacak olan vergi ilgili ayda aylık asgari ücret üzerinden hesaplanması gereken vergiyi aşamaz. Birden fazla işverenden ücret alanlarda bu istisna sadece en yüksek olan ücrete uygulanır.)”
[vc_row][vc_column][vc_message message_box_style=”solid-icon” style=”square” message_box_color=”success”] Asgari Ücret GV ve DV İstisnası Örnek Uygulamaları – Temmuz – Aralık 2022 Dönemi [/vc_message][vc_column_text]
Bu düzenlemenin yürürlüğe girmesi ile birlikte daha önce uygulanan 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun “Asgarî geçim indirimi” başlıklı 32 maddesi de 7349 sayılı Kanunun 3 üncü maddesiyle kaldırıldı. Maddenin kaldırılmadan önceki şekli aşağıdaki şekilde düzenlenmişti.
“Ücretin gerçek usûlde vergilendirilmesinde asgarî geçim indirimi uygulanır.
…
Net ücretleri, bu Kanunun 103 üncü maddesinde yazılı tarife nedeniyle bu maddedeki esaslara göre sadece kendisi için asgarî geçim indirimi hesaplanan asgarî ücretlilere, içinde bulunulan yılın Ocak ayına ilişkin ödenen net ücretin altında kalanlara, bu tutar ile bu tutarın altında kalındığı aylara ilişkin olarak aylık hesaplanan net ücreti arasındaki fark tutar, ücretlinin asgarî geçim indirimine ayrıca ilave edilir.”
Bu düzenleme ile asgari ücretlinin taban net ücretinden vergiden kaynaklı bir azalma olmasının önüne geçilmiştir.
2022 Yılında uygulamaya konulan yeni asgari ücretin vergiden istisna edilmesi ile birlikte ücrete ilişkin vergi hesaplamalarında yeni bir dönem başlamış oldu. Uygulamaya ilişkin 27.01.2022 tarih ve 31732 sayılı resmi gazetede yayınlanan 319 seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde yer alan açıklamalar ve verilen örnekler incelendiğinde ücret hesaplamasına ilişkin programların bu konuda özellikli olarak güncellenmemesi halinde mevcut programlar üzerinden yapılan hesaplamaların uygulamada asgari ücretliler için olumsuz sonuçlar oluşturacağı görülmektedir.
Şöyle ki; 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 23.maddesine eklenen 18 maddenin parantez içi hükmü hariç bölümünü dikkate aldığımızda “Hizmet erbabının, ödemenin yapıldığı ayda geçerli olan asgari ücretin aylık brüt tutarından işçi sosyal güvenlik kurumu primi ve işsizlik sigorta primi düşüldükten sonra kalan tutarına isabet eden ücretleri” vergiden istisna edilmiştir şeklindedir. Yayınlanan 319 seri No.lu Gelir Vergisi Tebliğinin 5.maddesindeki Örnek 1’de de hesaplama bu şekilde verilerek “Hizmet erbabının ücret gelirinin, ilgili ayda geçerli olan asgari ücretin brüt tutarı kadar olması halinde, brüt tutardan, işçi sosyal güvenlik kurumu primi ve işsizlik sigorta primi kesintisi yapılacak, gelir vergisi ve damga vergisi kesintisi yapılmayacaktır.” Denilmektedir. Bu hesaplama ile ilgili verilen örnekte aylık brüt asgari ücret tutarı aşılmamak kaydıyla kümülatif vergi matrahı ve Gelir Vergisi Kanununun 103. maddesinde yer alan tarife ve oran dikkate alınmaksızın tutarın tamamı vergiden istisna edilmektedir.
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 23.maddesine eklenen 18. maddenin parantez içi hükmünü dikkate aldığımızda “Şu kadar ki, istisnayı aşan ücret gelirinin vergilendirilmesinde verginin hesaplanacağı gelir dilim tutarları ve oranları, istisna kapsamındaki tutarlar da dikkate alınarak belirlenir.” Düzenlemesine göre kümülatif vergi matrahı ve Gelir Vergisi Kanununun 103. maddesinde yer alan tarife ve oran dikkate alınarak hesaplama yapılması ve uygulanacak asgari ücret istisnasının belirlenmesinde asgari ücret kümülatif tutarına isabet eden tarife oranı üzerinden vergi istisna uygulanmaktadır.
Piyasada kullanılmakta olan programların önemli bir kısmında bu özellikli durum dikkate alınmadan geçmiş yıllarda kullanılan yöntem ve sisteme göre Temmuz ayında yeniden belirlenen net 5.500,35 TL. asgari ücret yerine yılbaşında belirlenen net 4.253,40 TL göre 103. madde de yer alan tarife ve oran üzerinden hesaplama yapılmakta ve yapılan bu hesaplamalara göre de ücret bordrolarında net asgari ücretlerde düşüş olmaktadır.
Bilindiği üzere gelir vergisi tarifesinde 32.000,00 TL’sina kadar %15 aşan kısmı için 70.000,00 TL kadar %20 üzerinden vergi hesaplanması gerekiyor. Asgari ücret istisna tutarının hesaplanmasında ise bu oranlar üzerinden hesaplanan tutar istisna ediliyor bu nedenle yapılacak hesaplamada kümülatif matrah artışından kaynaklı %5 lik vergi artışında bu tutar ve oranda asgari ücret istisna tutarına yansıtılarak hesaplama yapılması halinde net asgari ücrette bir eksilme olmayacaktır.
İşverenlerin ve meslek mensuplarımızın bürolarında bilgisayar programlarında Temmuz Ayında ve izleyen aylarda düzenleyecekleri ücret bordrolarında bir sorun yaşamamaları için bu durumu titizlikle kontrol etmeleri önem arz etmektedir.
Asgari ücrete Temmuz Ayında yapılan artış oranı ve TÜİK tarafından açıklanan enflasyon oranını dikkate aldığımızda Gelir Vergisi Kanununun 103. maddesinde yer alan tarife oranlar güncelliğini yitirmiştir. Bu nedenle yukarıda açıklamaya çalıştığımız husus dikkate alınarak muhtemel hesap hatalarına neden vermemesi için gelir vergisi ilk dilimin mevcut kümülatif asgari ücret istisna tutarına kadar çıkartılması ve diğer dilimlerinde buna bağlı olarak yeniden belirlenmesi zorunluluk olarak karşımıza çıkmaktadır.
