12.03.2023 Günlü Resmi Gazete’de Yayınlanmış Mevzuat Hakkında Açıklamalar
Mahmut ESEN
E. Mülkiye Başmüfettişi
mahmutesen@gmail.com
I- 7440 Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun yayınlanmıştır.
Ak Parti Grup Başkanvekilleri ve 201 milletvekilince 27.01.2023 tarihinde TBMM Başkanlığına verilmiş Kanun Teklifi; 6/2/2023 tarihinde meydana gelen depremler nedeniyle mücbir sebep hali ilan edilen yerlerde depremden etkilenmiş olanlara uygulanacak hükümlerinde ilavesiyle 9.03.2023 tarihinde kabul edilmiştir.
Kanun; 10 adedi AKP döneminde olmak üzere bugüne değin kabul edilmiş 39’uncu vergi affı niteliğindedir.
Milyonlarca yurttaşımızı yakından ilgilendirmesi ve Kanunun önemi nedeniyle analitik kısa bir özeti aşağıya çıkarılmıştır.
1-“Torba” niteliğindeki bu Kanunla: 31.12.2022 tarihi itibarıyla kamu idarelerine beyan edilmesi gereken veya kamu idarelerince tahsili gereken vergiler, vergi cezaları, bunlara bağlı gecikme faiz/zamları; idari para cezaları; SGK prim alacakları ve cezaları ve diğer kamu alacaklarının yeniden yapılandırılmasına ilişkin düzenlemelere yer verilmiştir.
2- Yapılandırma usul ve esasları; Kanun’un 1’inci, 2’nci, 3’üncü ve 4’üncü maddelerinde kapsamlı bir şekilde düzenlenmiştir.
Yeniden yapılandırma sırasında kesinleşmiş vergi asıllarının ve idari para cezalarının tamamı, vergi cezaların ise %50 ‘si tahsil edilecektir.
Ayrıca kamu alacakları için idareler tarafından tahakkuk ettirilmiş olan gecikme faizi, gecikme zammı ve gecikme cezaları alacaklarının tahsilinden ise vazgeçilecektir. Bunları yerine gecikme faizi oranına göre daha düşük olan (1.11.2016 tarihinden itibaren aylık %0,75 olarak sabitlenmiş Yİ- ÜFE) esas alınarak belirlenecek tutarın tahsil edilmesiyle yetinilecektir.
Daha önceki yapılandırma uygulamalarında olduğu gibi borçlulara aylık olarak ödenmek üzere 12-48 ay arasında değişen taksit olanağı getirilmiştir. Taksit sürelerine göre alacaklara %9- 36 arasında değişen oranda zam uygulanacaktır.
(Spor kulüpleri için taksit süreleri yüz yirmi aya çıkarılmıştır.)
Bu Kanun kapsamında yapılandırılmış belediye borçlarının tahsili sırasında genel bütçe vergi gelirlerinden ayrılan aylık paylardan %40 yerine %50’sine kadar kesinti yapılabilecektir.
Peşin ödemelerde indirim olanakları sağlanmıştır.
Bu Kanundan yararlanmak isteyen borçluların 31.05.2023 tarihine kadar ilgili idareye başvuruda bulunmaları ve ilk taksitlerini 30.06.2023 tarihine kadar ödemiş olmaları gerekmektedir.
Daha önce 7256 ve 7326 sayılı kanunlara göre yapılandırılmış alacaklar borçluların talebi halinde yeniden yapılandırılabilecektir.
Ayrıntılara ilişkin konularda uygulayıcılara yol göstermek üzere tebliğler çıkarılacaktır.
3– Belediyelerin alacak/borçlarının yapılandırılması konularına ilişkin bazı özel düzenlemeler getirilmiştir.
Belediyelerde ilgilerin isteğine üzerine yapılmakta olan belediye meclisince tarifeye bağlanmış ücrete tabi işler; müze ve maden payı, su, atık su/katı atık bedelleri, İSKİ su/kanalizasyon harcamalarına katılma payları yapılandırma kapsamına alınmıştır.
Belediyeler, bağlı idareler ve belediye şirketlerinin 2004 yılı sonuna kadarki kamu idarelerinden alacak/borçlarının mahsup edilmesine ve kalanının vergi paylarından tahsile ilişkin düzenleme kapsamındaki borçlar yapılandırma dışında bırakılmıştır.
4- Mükellefler; gelir ve kurumlar vergisi matrahlarını artırmaları ve ödeme yapmaları halinde haklarında ödeme yapılan yıllara ilişkin vergi incelemesi/vergi tarhiyatı yapılmayacaktır.
İşletmeler (emtia/makine/demirbaş) kayıtlarını düzeltebilecektir.
Diğer Hükümler
> Hazine ve Maliye Bakanlığınca 31.12.2022 tarihinden önceki ve tutarı 2.000 TL altındaki alacaklar tahsil edilmeyecektir.
> İşverenler ve üçüncü kişilerden (meslek hastalığı, iş kazası, sigortasız işçi çalıştırılması vb. hallerden kaynaklı) SGK alacaklarında,
– SGK tarafından yersiz/fazla ödenmiş alacaklarının tahsilinde,
– Sigortalıların sattıkları ürün bedellerinden kesinti yapıldığı halde SGK’ ya ödenmemiş prim alacaklarına,
– Orman sayılan yerler, Hazine/Devlete ait yerlerin kullanım bedelleri, hasılat/kâr payı alacaklarına,
– Belediyeler, bağlı idareler ve şirketlerin mülkiyetindeki taşınmazların satış, irtifak hakkı/kira bedelleri (kaynak suları dahil) kullanım bedelleri, hasılat payları alacaklarına;
Yasal faiz/gecikme zammı vb. yerine Yİ- ÜFE uygulanarak borç asıllarıyla birlikte tahsil edilecektir.
> Kapanan iş yerlerine ait 500 TL borç asılları ve 10.000 TL tutarındaki fer’ileri tahsil edilmeyecektir.
> Araç muayenesini yaptırmamış olanlara 30.09.2023 tarihine kadar muayene yaptırmaları halinde aylık %5 fazla tahsilat yerine Yİ-ÜFE oranı uygulanacaktır.
> Belediyeler ve İSKİ’nin 2020 yılından önceki takipli 250 TL geçmeyen asli alacaklar ve bunların 500 TL geçmeyen fer’ alacaklarının tahsilinden vazgeçilecektir. (alacakların türü, dönemi, asılları ayrı ayrı dikkate alınacaktır.)
> Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının (TOBB/TSMMMO/TESK/TBB/TMMO/TTB vb.) üye aidat ve birlik aidatı alacakları tahsilatında alacak asıllarının ödenmesi halinde fer’i alacaklardan vazgeçilmektedir.
> 6/2/2023 tarihinde meydana gelen depremler nedeniyle mücbir sebep hali ilan edilen yerlerde depremden etkilenmiş olanlara uygulanacak mevzuat hükümlerinde bazı kolaylıklar getirilmiştir.
(- İşverenler tarafından çalışanlara yapılan 50.000 TL geçmeyen nakdi yardımlardan SGK kesintisi yapılmaması, bedelsiz kullanacakları konutlara emsal kira esası uygulanmaması, mirasçılarına menkul sermaye iradı olarak yapılan ödemelerden gelir vergisi tevkifatı kesilmemesi, miras yoluyla intikallerden veraset ve intikal vergisi alınmaması, defterleri kaybolan mükellefler için mahkeme veya il/ilçe idare kurullarınca belge verilmesi ve yeni defterler düzenlenebilmesi ve defter tasdiklerinden noterlik ücreti alınmaması,
– Ticaret sicilin müdürlükleri ile esnaf sanatkarlar sicil müdürlüklerince il içinde (adres; vefatlar nedeniyle üyelik ve paylardaki değişiklik vb. hallerde) yapılacak işlemler ve ilanlardan ücret alınmaması;
– Mal varlığının 1/3 ünü kaybettiği tespit edilmiş mükelleflerden alacaklı olanların alacakları gider olarak göstermesi,
– Yıkılan/hasar gören binalar ile kullanılamaz hale gelen taşıtlara ait (Emlak/ÇTV/MTV) vergilerinin ve cezalarının terkin edilmesi,
– Depremden zarar gören illerde bulunanlar hariç olmak üzere kurumlar vergisi mükelleflerinden 2022 yılı matrahları üzerinden %10 (Yurt dışında elde edilen istisna kazançlarının %5’i oranında) ek kurumlar vergisi alınması;
– Sarmalık kıyılmış tütünden 2024 yılı sonuna kadar %50 indirimli ÖTV alınması,)
> Genç girişimcilere 75.000 TL tutarında kazanç istisnası, GVK’nın vergi oranlarına tarifesindeki 2’nci sıradaki miktara (70.000 TL) uyarlanmıştır.
> Kredi Yurtlar Kurumuna olan öğrenci kredi borçlarına gecikme zammı/Yİ-ÜFE vb. tutarlar ilave edilmeyecektir.
(Yurt dışında burslu okuyan öğrencilerin borçları da başvuruları halinde yeniden hesaplanacaktır.)
> TOKİ’nin; 2023 yılı sonuna kadar yapacağı konut ihalelerinde karar ve sözleşmelerden dolayı Damga V. tahsil edilmeyecektir.
> Ortaklığı giderilmesi yoluyla satışlardaki harçlar; devir/iktisapların sayısına bakılmaksızın devir/eden ve alanların her birinden bir kez tahsil edilecektir.
> KTK göre verilmiş trafik ceza puanları; kırmızı ışık/hız limitlerine uymama nedeniyle geçici alınmış sürücü belgeleri pasif duruma getirilecektir. Ceza puanları bundan sonraki hesaplamalarda dikkate alınmayacak, sürücü belgeleri iade edilecektir.
> Boru hatları ve elektrik telleri taşınan malların ithalinde ödenen KDV indirim konusu yapılabilecektir.
(Genel bütçe vergi gelirleri içinde %24 oranı ile ilk sırada gelen İthalden alınan KDV’de 2023 yılı için belirlenmiş 931,4 milyar TL gelir tahmini hedefinden uzaklaşıldığı anlaşılmaktadır.)
> GSB tescilli spor kulüpleri/şirketleri tarafından sporculara ödenen ücretlerden tevkif edilecek gelir vergilerinin özel bir hesaba aktarılması, hesapta toplanan paraların amatör spor faaliyetlerine harcanması konularında düzenleme yapılmıştır.
> Teknoloji/ARGE merkezlerinde çalışan personele tanınmış bazı teşviklerin personelin tamamına kadarının bölge haricinde çalışmaları halinde de geçerli olması konularında CB yetki verilmiştir.
> Kurumlar Vergisi istisnası düzenleyen maddede değişiklik yapılmış iştirak hisselerinin alım giderleri kapsama dahil edilmiştir. Konuya ilişkin geçici bir madde düzenlenmiştir.
> Sigorta sözleşmelerindeki hasarın giderilmesi/tazminatın ödenmesinde orijinal parçalar yerine eşdeğer parçalar/yeniden kullanılabilir parçalar kullanılması yönünde değişiklik yapılmıştır.
> Büyükşehirlerde tüzel kişiliğini yitiren köylerden Emlak Vergisi ile BGK göre alınması gereken vergi, harç ve katılma paylarının alınmayacağına,
– Tüzel kişiliğini yitirerek tek mahalleye dönüştürülmüş beldelerde içme suyu ücretinin en düşük tarifenin % 50 sini geçmeyeceğine;
İlişkin 6360 sayılı Kanunun Geçici Madde hükümleri süreleri 2025 sonuna kadar uzatılmıştır.
II- OHAL Kapsamında Alınan Bazı Önlemlere İlişkin Üç Adet (134-136) Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi Yayımlanmıştır
5- 134 sayılı CBK’da bölgesel kalkınma ve yatırım teşviklerine ilişkin bazı düzenlemeler yapılmıştır.
(-Olağanüstü hal ilan edilmiş yerlerde kalkınma ajansları toplantıları üç ay süreyle yapılmayabilecektir. Diğer illerde bulunan kalkınma ajansları destek olma bakımından bölgeye yönelik programlar uygulayabilecekler, onlar adına satın alma taşınır mal kiralaması yapabilecektir.
– Bölgedeki teşvik belgeli bazı yatırımlar mevcut halleri ile tamamlanmış sayılacaktır.
– Bölgede CB tarafından belirlenecek il/ilçelerde yatırım teşvik belgesi almak için yapılacak başvurularda, cazibe merkezleri ile ilgili Değerlendirme Komitesi tarafından verilmesi gereken karar aranmayacaktır.)
6- 135 sayılı CBK’da tarım alanında alınmış önlemler açıklanmıştır.
( Hasar tespit komisyonlarınca depremden zarar gördüğü belirlenmiş yetiştiricilere telef olmuş hayvan sayısı kadar canlı hayvan desteği, arıcılar için besleme amaçlı şeker yardımı yapılacaktır. Ödemeler Tarım ve Orman Bakanlığı bütçesinden karşılanacaktır.)
7- 136 sayılı CBK’da sanayi işyerlerine ilişkin düzenlemeler yayınlanmıştır.
(-Zarar gören sanayiciler için yeni sanayi alanları ÇŞİDB/Sanayi Teknoloji B. (STB) tarafından belirlenecek ve CB tarafından ilan edilecektir.
– Sanayi alanları belirlenmesi için mevzuattaki yetkiler bakanlar tarafından kullanılacaktır. İlgili kurumlardan istenilen görüşler 3 gün içinde bildirilmez ise olumlu görüş vermiş kabul edilecektir.
– Belirlenen alanda vasıf değişikliği üç günde yapılacaktır. İmar ve parselasyon planları ( imar mevzuatı hükümlerine bağlı olmaksızın STB yapılacak ve ilgili kuruluşlardan talep edilen görüşler 3 gün içinde bildirilecektir. Tespit dışı bırakılmış yerler Hazine adına tescil edilecektir.
– Belirlenen alandaki taşınmazlar için STB tarafından acele kamulaştırma kararı, kamu kurum/kuruluşlarına ait taşınmazlar için devir kararı alınabilecektir.
– Depremden zarar gören sanayi işyerleri sahiplerinin talebi üzerine STB tarafından yeni işyerleri yapılabilecektir.
– Sanayi işyerleri ( alt yapı/üst yapıları dahil) yapma/yaptırma, arsa paylarını belirleme, cins değişikliği yapma, kat irtifakı/mülkiyeti kurma, organize sanayi bölgeleri tarafından yapılmış bağışların kullanılması konularında STB yetki verilmiştir.
– Kullanılabilir sanayi siteleri STB tarafından kiralanabilecektir.
– Depremden etkilenen sanayi sitelerinin alt/üst yapı tesisleri STB kredilendirilebilecektir.
– Sanayi sitelerinde çalışanların geçici barınmaları için konteyner ve prefabrik yapıların temini için STK tarafından desteklenecektir.)