Ekonomi Notları
Ani Kredi Büyümesi ve Firma Davranışı: Bir Vaka Analizi
Tarık Alperen Er, Aykut Şengül, İbrahim Yarba
Sayı: 2023-08 | 10 Ekim 2023
Özet
Türkiye’de 2022 yılının ilk yarısında kredi arzında Türk lirası cinsi firma kredilerinin sürükleyicisi olduğu ciddi bir ivmelenme gerçekleşmiştir. Bu çalışmada, güncel ve geniş bir mikro veri seti kullanılarak söz konusu dönemde kullandırılan Türk lirası cinsi kredilerin etkinliği analiz edilmektedir. Firma eşleştirme analizi ve farkların farkı yöntemiyle elde edilen bulgular, ilgili dönemde firmaların daha fazla kredi kullanımının kredi kullanımı daha düşük olan grup ile kıyaslandığında ihracat performanslarına yansımadığını göstermektedir. Firma ölçeği ayrımında incelendiğinde ise küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin (KOBİ) ihracat performanslarında belirgin bir ayrışma gözlenmezken, görece fazla kredi kullanan büyük firmaların daha az kredi kullanan büyük firmalara kıyasla ihracat performanslarında belirgin bir düşüş görülmektedir. Ayrıca, daha fazla kredi kullanan KOBİ’lerin ithalat, yurt içi girdi alımı, vadesinden önce yabancı para cinsi borç kapatma ve net döviz alımlarını artırdığı, daha fazla kredi kullanan büyük firmaların ise döviz alımlarını artırma eğiliminde olduğu görülmektedir. Çalışmanın sonuçları, iktisadi yazındaki aşırı ve seçici olmayan kredi genişlemelerinin gelişmekte olan ülkelerde verimlilik artışına neden olmadığı yönündeki bulguları teyit ederken, kredilerin arz ve talep dengesini destekleyecek şekilde seçici ve istikrarlı gelişimini sağlayan politikaların önemine işaret etmektedir.
Abstract
In Türkiye, a significant rise was experienced in loan supply driven by TL-denominated corporate loans, which led to a serious acceleration in loan growth in the first half of 2022. Using a rich micro data set, this study analyzes the effectiveness of loans granted in the first half of 2022. Utilizing the combination of coarsened exact matching procedure and difference-in-differences methodology, the results show that the relatively higher use of loans in the relevant period was not reflected in the export performances of the firms. In terms of firm scale, while there is no significant difference in export performances of SMEs, large firms that use higher amount of credit experienced a remarkable decline in their export revenues compared to large firms with relatively less usage of credit. Also, SMEs that use higher amount of credit increased their imports, domestic input purchases, FX denominated debt settlement and net foreign currency purchases, while large firms that use more loans tend to increase their net foreign currency purchases. The results confirm the findings in the literature that excessive and untargeted credit expansions may not lead to productivity gains in developing countries, and they point to the importance of policies that ensure selective and stable development of credit growth in a way that supports the credit supply and demand balance.
1. Giriş
Kredilerin aşırı büyümesi ve etkin dağıtılmaması durumunda, kredi arzı makro dengesizliklere ve fiyat istikrarı ile finansal istikrarın bozulmasına yol açarak ekonominin dış şoklara karşı savunmasız hale gelmesinde ve ekonominin düşük performans göstermesinde kritik rol oynayabilmektedir (Mendoza ve Terrones, 2008; Hsieh ve Klenow, 2009; Alessi ve Detken, 2018). Mendoza ve Terrones (2008), gelişmekte olan ülkelerdeki aşırı kredi genişlemelerinin genel olarak verimlilik artışına neden olmadığını ve finansal krizlerin çoğunlukla aşırı kredi genişlemeleri ile ilişkili olduğunu göstermektedir. Reis (2013), Avrupa Birliği’nin 1990 sonrasında ticarete konu olmayan sektörlerdeki nispeten verimsiz firmalara kredi kullandırımının, bu firmaların ticarete konu olan sektörlerde faaliyet gösteren verimli firmalara göre daha fazla büyümesine neden olduğunu raporlamaktadır. Benzer şekilde, Bleck ve Liu (2018), 2007-2009 küresel krizine karşı Çin hükümetinin hedefli olmayan kredi genişlemesi uygulamasının iktisadi faaliyette önemli oranda katma değer sağlayan küçük ve orta ölçekli işletmelerin (KOBİ) krediye erişimde büyük firmalara göre daha fazla zorlanmasına neden olduğunu göstermektedir. Tüm bu çalışmalar kredilerin fiyat istikrarı ve finansal istikrar ile uyumlu seyretmesinin ve kredilerin etkin dağılımının önemini ortaya koymaktadır. Bu çerçevede, bankaların krediyi hangi alanlarda kullandırdığı ve firmaların erişim sağladığı kredileri hangi kanallara yönlendirdiğinin analiz edilmesi büyük önem taşımaktadır.
Kaynak: TCMB