Aliekber KARTAL
SMMM
smmmaliekberkartal@gmail.com
[vc_row][vc_column][vc_message style=”round” message_box_color=”blue” icon_fontawesome=”fa fa-exclamation-circle”]
ÖZET:
– VUK Genel Tebliği (Sıra No: 486)’ya Geçici Madde 4 eklendi.
– Kapsam/amaç: Kazancı basit usulde tespit edilen ve 01.01.2026’dan itibaren gerçek usulde vergilendirilecek mükelleflerin, işletme hesabı esasına göre defter tuttukları süre boyunca “bu Tebliğ kapsamında yapılması gereken işlemlerinin” bağlı oldukları meslek odaları/birlikler tarafından da yapılabilmesine imkân tanındı.
– Şartlar: Bu işlemleri yapacak odalarda/birliklerde 3568 sayılı Kanuna göre yetkili meslek mensubu istihdamı veya istihdam mümkün değilse oda/birlikte çalışmayan meslek mensuplarının gözetimi gibi şartlar öngörüldü.
[/vc_message][vc_column_text]
586 Sıra No’lu VUK Genel Tebliği etrafındaki tartışma, tek başına bir tebliğ meselesi değil. Asıl mesele çok daha eskilere dayanıyor. Meslekte yetki, sorumluluk ve hizmet standardı konusu uzun yıllardır gündemde. 586 tebliğ ise var olan gerilimi büyütmedi; zaten büyüyen ve ara ara unuttuğumuz bir gerilimi herkesin önüne koydu.
Tebliğ, VUK Genel Tebliği (Sıra No: 486)’ya eklenen Geçici Madde 4 ile; basit usulde tespit edilen kazancı 01.01.2026’dan itibaren gerçek usulde vergilendirilecek mükelleflerin, işletme hesabı esasına göre defter tuttukları süre zarfında, kapsam dâhilindeki işlemlerinin bağlı oldukları meslek odaları ve birlikler tarafından da yapılabilmesine imkân tanıyan bir çerçeve kurdu. Aynı maddede, bu işlemleri yapacak odalarda ve birliklerde 3568 sayılı Kanuna göre yetkili meslek mensubu istihdamı veya bunun mümkün olmadığı durumda işlemlerin oda ve birlikte çalışmayan meslek mensuplarının gözetiminde yapılması gibi şartlar da yer aldı.
Düzenlemenin teknik gerekçesi ne olursa olsun, meslek mensuplarının beyanname gönderme yetkilerinin esnaf odalarına devredilmesi kabul edilemez. Yasal olarak da yetki ve sorumluluk alanlarının dağıtımında bağımsızlığın nasıl korunacağı hala belirsiz. Tartışmayı sadece 586’ya itiraz düzleminde tutmak yerine farklı bir pencereden bakmak bizi daha ileri taşır görüşündeyim.
Bugün mesleğimizde bir meslek mensubunun yüzlerce değil, binlerce defteri fiilen üstlenebilmesi önünde gerçek bir sınır yok. Bu durum üç şeyi aynı anda büyütüyor. Portföylerin belirli kanallarda toplanması, ücret baskısı, kalite ve bağımsızlık aşınması. Böyle olunca mesele, tek bir tebliğ olmaktan çıkıyor; mesleğin yapısına dönüyor. Bu yeni tebliğ olmasa bile; esnaf odası yönetimlerinin bir meslek mensubu ile anlaşıp binlerce defteri çok cüzi ücretlerden tutturması önünde yasal bir engel olmaması bizi tamda asıl sorunumuza yönlendiriyor.
Bu yazıda meseleyi tek bir metne sıkıştırmadan, daha geniş çerçeveden okuyarak, serbest meslek niteliği, bağımsızlık ilkesi, tahsilat sorunu ve yapay zekâ dönüşümünü aynı resmin parçaları olarak görüyorum. Odak noktam ise meslekte kota düzenlemesinin neden gerekli olduğu ve bu işin nasıl sağlam bir yasal zemine oturtulabileceği?
GVK 65 ne söylüyor?
GVK 65’in temel mesajı açık. Serbest meslek faaliyeti, ağırlıkla şahsi mesaiye ve ihtisasa dayanır. İşverene tabi olmaksızın, şahsi sorumlulukla kendi nam ve hesabına yapılır.
Bu tanım, mesleğin ölçekle değil uzman emekle tarif edildiğini gösterir. Portföy büyüdükçe meslek mensubu fiilen üreten olmaktan çıkar. Operasyonu yetiştiren ve çok kişiyi yöneten konuma kayar. Hizmet, serbest meslek karakterinden uzaklaşır. Kota tartışması, mesleği yeniden şahsi mesai ve ihtisas çizgisine yaklaştırma arayışıdır. Aşırı portföy büyüklüğü, işi yetiştirme baskısı üretir. Yetiştirme baskısı kaliteyi doğrudan etkiler.
- Kontrol zinciri zayıflar
- Hata ve ihmal riski artar
- Hizmetin yönü, teknik doğruluktan çok pratik kolaylığa kayabilir
Tam bu noktada kota fikri anlam kazanıyor. Amaç cezalandırmak değil; mesleğin kapasitesini gerçekçi bir ölçeğe çekmektir.
Bağımsızlık neden kota ile ilişkili?
Bağımsızlık, mükelleften bağımsız hareket edebilme kabiliyetidir. Yanlış ve riskli taleplere karşı hayır diyebilmek demektir. Bazen müşteri kaybetmeyi göze almaktır.
Aşırı portföy ve tahsilat krizi, bağımsızlığı pratikte zayıflatır. İş yükü artar, hız baskısı büyür. Tahsilat bozulur, müşteri kaybetme korkusu güçlenir. Bu iki baskı birleşince mesleki duruş aşınır.
Kota, portföyü makul seviyeye indirerek bağımsızlık için alan açar. Meslek mensubunun fiilen işin içinde kalmasını kolaylaştırır. Uyumsuz mükellefe taviz döngüsünü kırmaya yardım eder.
Kota aynı zamanda sürdürülebilirlik meselesidir. Tahsilat bozulduğunda, birçok kişi daha çok iş alarak ayakta kalmaya çalışır. Bu kaliteyi düşürür. Kalite düştükçe ücret daha fazla pazarlık konusu olur. Piyasa fiyat kırma ile şekillenmeye başlar. Kısır döngü böyle doğar.
Kota yaklaşımı, döngüyü tersine çevirmeyi hedefler. Az ama yönetilebilir portföy daha net sözleşme disiplini getireceği gibi, tahsil edilebilir ücretle birleşen yüksek profesyonel emek bu işi icra eden meslek mensuplarının itibarının da artmasını sağlar.
Genç meslek mensubu için geçiş döneminin önemi
Yapay zeka ve otomasyon, rutin kayıt ve beyan süreçlerini azaltıyor. Artık bu trendi durdurmak mümkün değil; mesele, geçişi yönetebilmek. Geçiş döneminde büyük ölçekli yapılar teknolojiyi kullanarak daha da büyüyebilir. Genç meslek mensupları ise fiyat rekabetinde daha fazla sıkışabilir.
Kota bu yüzden teknolojiye karşı bir öneri değildir. Geçiş döneminde tabanı koruma önerisidir. Meslek giderek mevzuat ve hukuk bilgisi, analiz ve yorum, risk yönetimi, veri analizi ve danışmanlık eksenine kayacak. Pilot bölgelerde uygulanan yeni e beyanname sistemi, vergi denetiminde kullanılan KURGAN sistemi vb. uygulamalar bunun en büyük göstergesi. Bu dönüşümde yeni meslek mensuplarının ayakta kalması mühim.
Yasal zemin nasıl kurulmalı?
Kota gibi bir sınır, yalnızca alt düzenleme ile getirildiğinde tartışma bitmez. Her itirazda yeniden başa sarar. En sağlıklı mimari iki katmanlıdır:
- Kanunda açık yetki ve amaç
- Yönetmelikle teknik tasarım
Kanun, çerçeveyi ve hedefi yazar. Yönetmelik, hesabı ve uygulamayı kurar. Böylece düzenleme keyfi sayı olmaktan çıkar. Amaçla bağlı, ölçülü ve denetlenebilir hale gelir.
Serbest muhasebeci mali müşavirler, yeminli mali müşavirler ve bağımsız denetim faaliyetini yürütenler; üstlendikleri iş ve hizmetleri mesleki özen, bağımsızlık ve kamu yararı ilkelerine uygun şekilde fiilen sevk ve idare etmekle yükümlüdür.
Mesleki hizmetin fiilen ifasını, kalite güvencesini ve mesleki bağımsızlığı sağlamak amacıyla; meslek mensubunun aynı anda üstlenebileceği iş ve mükellef sayısı veya iş yüküne ilişkin üst sınırlar ile bunların uygulanmasına dair usul ve esaslar yönetmelikle düzenlenir.
Kota adil olacaksa, mükellef sayılarında aktif-pasif mükellef ayrımı yapılması önemlidir. Kota bir gecede uygulanamayacağına göre hizmet sürekliliğini sarsmadan kademeli bir geçiş ve esneklik şarttır.
- 12–24 ay kademeli uyum
- Kota üstündeyken yeni iş kabulünde sınırlama ve zorunlu devir istisnaları
- Vefat, hastalık, afet gibi haller için süreli istisna
- Önce uyumlaştırma, sonra sürekli ihlalde disiplin bağlantısı
gibi bir çerçeve gerekir.
Kota, mesleği küçültmek değil; mesleği özüne döndürmektir
586 tartışması bir şeyi netleştirdi. Meslekte sınırsız portföy pratiği sürdükçe, her yeni düzenleme bağımsızlık ve kalite üzerinden yeni gerilimler üretir. Çözüm, mesleği serbest meslek niteliğine yaklaştıracak ölçülü bir standart kurmaktır. Bağımsızlığı ve vergi güvenliğini korumak için de bu standardın sağlam bir yasal zemine oturması gerekir.
Bu nedenle kota düzenlemesi, yalnızca meslek içi bir tercih değil; mesleğin niteliğini ve kamu yararı boyutunu koruyan bir standart tartışmasıdır. Serbest mesleğin şahsi mesai ve ihtisasa dayalı karakteri, bağımsızlık ihtiyacı ve tahsilat sorununun yarattığı yapısal baskı birlikte okunduğunda, sınırsız portföy pratiğinin sürdürülebilir olmadığı görülür. Yapılması gereken; kanunda açık bir yetki ve amaç çerçevesi kurup, uygulamayı yönetmelik düzeyinde ölçülü ve denetlenebilir biçimde tasarlamaktır. Bu yaklaşım, hem hizmet kalitesini hem de mesleğin dönüşüm dönemindeki dayanıklılığını artırır.
[vc_row][vc_column][vc_message style=”round” message_box_color=”orange” icon_fontawesome=”fa fa-exclamation-circle”]
FAQ – Sık Sorulan Sorular
1) VUK 586 Tebliği nedir?
VUK Genel Tebliği (Sıra No: 486)’da değişiklik yaparak Geçici Madde 4 ekleyen düzenlemedir; 13.12.2025’te Resmi Gazete’de yayımlamıştır.
2) Geçici Madde 4 kimi ilgilendiriyor?
Kazancı basit usulde tespit edilip 01.01.2026’dan itibaren gerçek usulde vergilendirilecek mükellefleri hedefler.
3) Oda ve birlikler hangi işleri yapabilecek?
Tebliğ, “bu Tebliğ kapsamında yapılması gereken işlemlerin” belirli şartlarla oda/birliklerce yapılabilmesine imkân tanır. Uygulamada kapsam ve sorumluluk paylaşımı tartışma konusu olmuştur.
4) Oda/birlikler işlemleri yaparken hangi mesleki şartlar aranıyor?
3568’e göre yetkili meslek mensubu istihdamı veya istihdam yoksa dışarıdan meslek mensubu gözetimi şartı yer alır.
5) Bu düzenleme “beyanname gönderme yetkisi” tartışmasını neden büyüttü?
Çünkü mesleki bağımsızlık, yetki–sorumluluk zinciri ve hizmet standardı bakımından “işlemlerin oda/birlik kanalıyla yürütülmesi” pratikte yeni riskler doğurabileceği gerekçesiyle eleştiriliyor.
6) Makalenin ana tezi nedir?
586’nın tek başına sorun olmadığı; asıl yapısal sorunun sınırsız portföy/iş yükü ve bunun kalite–bağımsızlık–tahsilat üzerindeki aşındırıcı etkisi olduğu; çözümün kota gibi ölçülü bir standartla kanuni zemine oturtulması gerektiği.
7) Kota düzenlemesi neden “mevzuat” düzeyinde düşünülmeli?
Alt düzenleme ile getirilen sınırlar sürekli itiraz üretebilir; bu nedenle kanunda açık yetki/amaç + yönetmelikle teknik tasarım yaklaşımı daha sağlam bir mimari sunar.
[/vc_message][vc_column_text]
Kaynakça:
— Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No: 586) – VUK GT 486’ya Geçici Madde 4 ekleyen değişiklik tebliği (Resmî Gazete: 13.12.2025, Sayı: 33106)
— 10380 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı (08.09.2025; Resmî Gazete: 09.09.2025, Sayı: 33012) – Basit usulden gerçek usule geçişe ilişkin çerçeve
— 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu – Özellikle Madde 65 (Serbest meslek kazancının tarifi)
— 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu – Mesleğin çerçevesi, örgütlenme ve temel esaslar
[vc_row][vc_column][vc_message message_box_color=”juicy_pink”] Sorumluluk Beyanı ve Hukuki Haklarımız [/vc_message][vc_column_text]