Teknogirişim Araştırması 2024: Kurucu Profili, Finansman, Ar-Ge ve İhracat
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı iş birliğiyle yürütülen Teknogirişim Araştırması (2024); Türkiye’de kurulmuş, KOBİ statüsünde, bağımsız, en fazla 15 yıllık, teknoloji ve yenilik odaklı, ölçeklenebilir iş modeline sahip girişimlerin (startup’ların) profilini ve ihtiyaçlarını ortaya koyuyor. Araştırmanın amacı; destek mekanizmalarının etkinliğini ölçmek, politika tasarımını güçlendirmek ve ekosistemi veriyle yönetilebilir hale getirmek.
Öne Çıkanlar (2024)
- Kadın kurucu/aktif ortak oranı: %12,9
- Kurucularda en yaygın eğitim alanı: mühendislik/imalat/inşaat (%49,7)
- Personelde kadın oranı: %31,0
- Uzman personel işe almayı deneyenlerin %34,1’i zorlandı
- En önemli finansman kaynağı: özkaynak (kuruluşta %89,7, 2024’te %79,0)
- En büyük engel: yüksek maliyetler (%80,8)
- Yeni finansman arayışında olanlar: %54,4 (teklifleri yetersiz bulan: %72,2)
- E-satış yapanlar: %22,2 | İhracat yapanlar: %22,8
- 2020-2024’te herhangi bir yılda Ar-Ge yapanlar: %74,4
- Ar-Ge yapanlarda ihracat: %25,6 | Ar-Ge yapmayanlarda: %12,9
- İhracatta en sık bölge: AB (%66,2) | En büyük zorluk: lojistik maliyetler (%29,9)
1) Kurucu Profilinin Fotoğrafı
Teknogirişimlerin kurucu ortağı veya en yüksek paya sahip aktif ortaklarında erkeklerin payı %87,1, kadınların payı %12,9. Her iki cinsiyette de lisans ve üzeri eğitim baskın; kadınlarda lisansüstü eğitimin payı görece daha yüksek görünüyor.
Lisans düzeyinde eğitim alanında ilk üç sıra:
- Mühendislik, imalat ve inşaat: %49,7
- İş, yönetim ve hukuk: %12,7
- Bilişim ve iletişim teknolojileri: %11,8
Kurucuların iş geçmişinde özel sektör deneyimi (%81,4) belirgin şekilde öne çıkıyor. Ayrıca kurucuların %46,5’i girişimcilik deneyimine sahip.
Kurucuların %37,4’ü yurt dışında eğitim veya iş deneyimi taşıyor; yurt dışı deneyimi olanlarda eğitim unsuru dikkat çekiyor.
2) İnsan Kaynağı: Kadın Oranı ve Yetenek Bulma Güçlüğü
Teknogirişim personelinde kadın oranı %31,0. Kadın ve erkek çalışanlarda lisans mezuniyeti en yüksek payı alıyor.
2024’te Ar-Ge, yazılım, tasarım, pazarlama gibi alanlarda uzman personel işe alan/almaya çalışan girişimler içinde %34,1 oranında pozisyon doldurma zorluğu yaşanmış. En sık vurgulanan nedenler:
- Adayların yüksek ücret beklentisi
- Gerekli nitelik veya iş deneyimi eksikliği
3) Finansman: Özkaynak Baskın, Maliyetler En Büyük Engel
Teknogirişimlerin hem kuruluş döneminde hem de 2024’te en önemli finansman kaynağı özkaynak:
- Kuruluşta %89,7
- 2024’te %79,0
Faaliyetleri zorlaştıran en önemli faktör açık ara yüksek maliyetler (%80,8). Bunu; özkaynak yetersizliği (%54,2), kredi/GSYH-VC/özel sermaye yetersizliği (%52,1) ve kamu hibesine erişememe (%50,3) izliyor.
Yeni finansman arayışında olanlar %54,4; bu grubun %72,2’si gelen yatırım tekliflerini yetersiz buluyor. Ayrıca yatırımcıların daha fazla pay istemesi ve sözleşme koşulları sık karşılaşılan sürtüşme alanları.
4) Dijital Satış ve İhracat: AB Öne Çıkıyor
Teknogirişimlerin %22,2’si e-satış yapıyor. Web/mobil satış yapanların büyük bölümü kendi kanallarını kullanıyor (kendi site/uygulama).
İhracat yapan teknogirişim oranı %22,8. İhracatta ilk sırada AB var (%66,2). İhracatta en önemli zorluk lojistik maliyetlerin yüksekliği (%29,9).
5) Ar-Ge ile İhracat Arasında Güçlü Bağ
2020-2024 döneminde herhangi bir yılda Ar-Ge yapan teknogirişim oranı %74,4. Ar-Ge yapanlarda ihracat oranı %25,6, Ar-Ge yapmayanlarda %12,9. Bu tablo, Ar-Ge faaliyetlerinin dış pazara açılmayı destekleyen bir kaldıraç olduğunu gösteriyor.
6) Rekabet Avantajı: Teknoloji, Müşteri İlişkisi, Ekip
Teknogirişimler 2022-2024 döneminde performansı artırmada en etkili stratejileri şöyle sıralıyor:
- Yenilikçi teknoloji sunmak: %77,5
- İyi müşteri ilişkileri: %76,0
- Deneyimli ve güçlü ekip: %66,2