GÜNCELLENDİ – 30/12/2025 – 13:50
[vc_row][vc_column][vc_message message_box_color=”success”] MASAK tarafından hazırlanan Genel Tebliğ Taslağı, FATF tavsiyeleri doğrultusunda suç gelirlerinin aklanması ve terörizmin finansmanıyla mücadele kapsamında, özellikle elektronik transfer/havale ve nakit işlemlerde “işlemin mahiyeti” beyanını zorunlu hale getiren sıkılaştırılmış müşteri tanıma (KYC) tedbirleri getiriyor. Taslağa göre bankalar ile ödeme/elektronik para kuruluşları, transfer ve havalelerde müşteriye işlem türünü seçtirecek; “diğer” gibi genel seçeneklerde en az 20 karakter açıklama alacak. Nakit işlemlerde ise tutara göre seçenek sunma / Nakit İşlem Beyan Formu (Ek-1) / dayanak ekleme gibi kademeli yükümlülükler devreye giriyor. Müşteri istenen beyanı sağlamazsa işlem yapılmayacak. Taslak 01/01/2026 tarihinde yürürlüğe girecek. [/vc_message][vc_column_text]
1) Taslağın amacı ne?
MASAK tarafından hazırlanan Genel Tebliğ Taslağı; FATF tavsiyeleri doğrultusunda, suç gelirlerinin aklanmasının ve terörizmin finansmanının önlenmesi ile kayıt dışı ekonomiyle mücadele hedefiyle, 5549 sayılı Kanun’un uygulanmasına yönelik olarak müşterinin tanınması (KYC) tedbirlerini sıkılaştırıyor.
Bu kapsamda odak noktası, özellikle:
- elektronik transferler
- havale işlemleri
- nakit işlemler
üzerinden yürütülen işlemlerde işlemin mahiyetinin (kaynağın/amacın) daha somut şekilde beyan edilmesi ve gerektiğinde belgelendirilmesi.
2) Dayanaklar neler?
Tebliğ; iki temel ikincil düzenlemeye dayanıyor:
- Tedbirler Yönetmeliği (Suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanının önlenmesine dair tedbirler)
- Uyum Programı Yönetmeliği (Yükümlülüklere uyum programı hükümleri)
Yani taslak, “uyum programı / KYC / işlem izleme” hattında uygulamayı sertleştiren bir alt düzenleme niteliğinde.
3) En kritik yenilik: “İşlemin mahiyeti”nin zorunlu ve somut hale getirilmesi
Taslak, finansal kuruluşlara şu yaklaşımı getiriyor:
- Müşterilerin nakit hareketleri daha yakından izlenecek.
- Makul hukuki/ekonomik amacı olmayan, müşteri profiliyle uyumsuz ya da olağandışı büyüklük/sıklıkta işlemlerde özel dikkat şart.
- Talep edilen işlemin niteliği hakkında yeterli bilgi edinilecek.
- Elde edilen bilgi ve belgeler, istenildiğinde yetkililere sunulmak üzere Kanun’daki süreler boyunca saklanacak.
Bu, pratikte bankacılık ekranlarında “açıklama yaz” yaklaşımının kural haline gelmesi ve belirli tutarlarda form ve ek dayanak zorunluluğuna dönüşmesi demek.
4) Elektronik transfer ve havale işlemlerinde yeni düzen
Bankalar ile ödeme ve elektronik para kuruluşları, transfer/havale sırasında müşteriye:
- “İşlem türü” için en sık kullanılan seçenekleri sunacak.
Taslak ayrıca, seçeneklerin içeriğine asgari başlıklar da ekliyor. TCMB’nin belirlediği başlıklara ilave olarak en az şu kategoriler bulunmalı:
- gayrimenkul alım ödemesi
- motorlu taşıt alım ödemesi
- borç verme / borç ödeme
- hediye / bağış / yardım
- vergi / resim / harç ödemesi
- tazminat / sigorta ödemesi
- avukatlık / danışmanlık / müşavirlik ödemesi
- sağlık ödemesi
- kripto / dijital varlık
- şans oyunları / bahis ödemesi
- eğlence / sosyal medya ödemesi
Kritik nokta:
Müşteriye sunulan seçenekler içinde “diğer”, “bireysel ödeme” gibi somut bilgi içermeyen genel seçenekler yer alır ve müşteri bunu seçerse, sistem en az 20 karakterlik açıklama alacak.
5) Nakit işlemlerde kademeli sıkılaştırma (tutar bazlı)
Taslak, nakit işlemler için “tutar arttıkça daha ağır beyan/belge” yaklaşımı getiriyor:
A) 200.000 TL – 2.000.000 TL (dahil)
- Müşteriye işlem türü seçenekleri sunulur.
- “Diğer/bireysel ödeme” seçilirse → en az 20 karakter açıklama alınır.
B) 2.000.001 TL – 20.000.000 TL (dahil)
- Nakit İşlem Beyan Formu (Ek-1) doldurulması zorunlu.
- Formda “diğer/bireysel” seçilirse → en az 20 karakter açıklama yine zorunlu.
C) 20.000.000 TL üzeri
- Nakit İşlem Beyan Formu detaylı açıklama ile
- Ayrıca işlemi destekleyen dayanaklar eklenerek doldurulacak.
D) Belge temininin mümkün olmadığı durumlar
Nitelik gereği “mahiyete dair belge alınamıyorsa”:
- Form müşteri (veya müşteri adına işlem yapan) tarafından doldurulur.
- İşlemin mahiyeti için en az 50 karakter açıklama zorunlu hale gelir.
6) Onay alma yöntemleri (formun imzası/teyidi)
Form gerektiren işlemlerde müşteri onayı:
- dekont üzerine imza ile,
- internet/mobil bankacılık,
- SMS OTP,
- dijital link,
- telefon bankacılığı
yoluyla alınabiliyor.
Bu kısım, “formu fiziken imzalatmadan dijital kanallarla teyit” imkanını netleştiriyor.
7) “Mahiyeti bilinen” işlemlerde otomatik kayıt istisnası
Bazı işlemler zaten doğası gereği belli olduğu için (ör. fatura ödeme, kredi kartı borcu ödeme, terminal hakedişleri, Kuyumcu Altın Değerleme Sistemi işlemleri vb.) müşteriden ayrıca beyan almak yerine:
- sistem üzerinden otomatik kayıt oluşturulabileceği belirtiliyor.
8) En sert hüküm: Beyan verilmezse işlem yapılmayacak
Taslağın en net yaptırım mekanizması şu:
- 2 ila 6. fıkralarda istenen bilgi/beyan sağlanmazsa, yükümlüler işlemi gerçekleştirmez.
Bu, pratikte bankaların/ödeme kuruluşlarının:
- açıklama/mahiyet girişi olmadan
- form doldurulmadan
- gerekli teyit/belge alınmadan
işlem geçirmeyeceği anlamına gelir.
9) İstisna tutulan işlemler (uygulama zorunlu değil)
Bazı işlem türlerinde bu madde yükümlülükleri uygulanmayabilir. Örnekler:
- aynı finansal kuruluş içindeki hesaplar arası transferler,
- müşteri kamu kurumu/kuruluşu ise,
- bankalar arası ve müşteri bankaysa,
- muhabir bankacılık işlemleri,
- ATM’den yapılan ve belirli eşikleri aşmayan transfer/havale,
- ATM’den yapılan ve 200.000 TL’yi aşmayan nakit işlemler.
10) Döviz işlemlerinde hesaplama
Döviz cinsinden işlemlerde parasal tutarların TL karşılığı, ilgili yönetmelik hükmüne göre hesaplanacak (yani eşikler döviz işlemlerinde de “kurallarına göre TL’ye çevrilerek” uygulanacak).
11) Ceza, yürürlük, yürütme
- Bu Tebliğdeki yükümlülüklere uyulmazsa 5549 sayılı Kanun’daki cezalar uygulanır.
- Yürürlük tarihi: 01/01/2026
- Yürütme: Hazine ve Maliye Bakanı
Kim ne yapacak?
1) Bankalar / Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşları (Yükümlü Finansal Kuruluş)
Yapacakları:
- Nakit işlemleri yakından izleyecek; müşteri profiliyle uyumsuz/olağandışı tutar ve sıklıktaki nakit işlemlere özel dikkat gösterecek.
- Talep edilen işlemin mahiyeti (kaynak/amaç) hakkında yeterli bilgi edinmek için tedbir alacak.
- Transfer/havale ekranlarında müşteriye işlem türü seçenekleri sunacak.
- Seçeneklerde asgari başlıklar bulunacak (gayrimenkul, araç, borç, bağış, vergi, danışmanlık, sağlık, kripto, bahis, sosyal medya vb.).
- Müşteri “diğer/bireysel ödeme” gibi genel bir seçenek seçerse en az 20 karakter açıklama alacak.
- Nakit işlemlerde tutara göre kademeli uygulama kuracak:
- 200.000 – 2.000.000 TL: seçenek sun + “diğer” ise ≥20 karakter açıklama
- 2.000.001 – 20.000.000 TL: Nakit İşlem Beyan Formu (Ek-1) zorunlu (+ “diğer” ise ≥20 karakter)
- >20.000.000 TL: form detaylı açıklama + dayanak ekleri ile zorunlu
- Belge temini mümkün değilse: form + ≥50 karakter açıklama
- Form/onay süreçlerini yönetip onayı şu kanallardan alabilecek:
- dekont imzası, internet/mobil, SMS OTP, dijital link, telefon bankacılığı.
- “Mahiyeti bilinen” bazı işlemlerde (fatura, kredi kartı, POS hakediş vb.) otomatik kayıt oluşturabilecek.
- İstendiğinde sunmak için bilgi/belge/kayıtları 5549 sayılı Kanun md. 8’deki süre boyunca muhafaza edecek.
- Müşteri isteneni vermezse işlemi gerçekleştirmeyecek (en kritik madde).
Uygulamada kimler?
- Şube/operasyon personeli, çağrı merkezi, dijital kanal ekipleri (mobil/internet), uyum birimi, AML izleme ekipleri.
2) Müşteri (Gerçek/Tüzel Kişi)
Yapacakları:
- Transfer/havalede işlemin mahiyetini seçerek beyan edecek.
- “Diğer/bireysel ödeme” seçerse ≥20 karakter açıklama yazacak.
- Nakit işlemlerde tutara göre:
- Seçenek seçimi + gerekirse açıklama,
- Eşik aşılırsa Nakit İşlem Beyan Formu doldurulmasına katlanacak,
- Çok yüksek tutarda dayanak/kanıtlayıcı belgeleri sunacak.
- Form gerektiren işlemlerde onay verecek (imza veya dijital kanallar).
- Belge temini mümkün değilse formu kendisi doldurup ≥50 karakter açıklama yapacak.
Sonuç: İstenen bilgi/beyan yoksa işlem yapılmayabilir.
3) Müşteri Adına İşlem Yapan Kişi (Vekil, Yetkili, Temsilci)
Yapacakları:
- Müşteri adına işlem gerçekleştiriyorsa, istenen beyan/form süreçlerini müşteri adına yerine getirecek.
- Belge temininin mümkün olmadığı hallerde formu doldurup ≥50 karakter açıklama yapacak.
- Onay süreçlerinde (imza/dijital) yetkisi kapsamında işlem teyidi sağlayacak.
4) Uyum Birimi / AML (Kurum içi)
Yapacakları:
- Taslaktaki kademeli eşiklere göre iç politika, prosedür ve kontrolleri güncelleyecek.
- Dijital kanallar ve şube süreçlerinde:
- seçenek listeleri,
- açıklama zorunluluğu (≥20 karakter),
- form tetikleyicileri (≥2.000.001 TL),
- dayanak ekleri (>20.000.000 TL)
gibi iş kurallarını tasarlatacak/denetleyecek.
- OLA (olağandışı) işlem uyarıları ve izleme senaryolarını güçlendirecek.
- Gerekli hallerde Şüpheli İşlem Bildirimi (ŞİB) değerlendirmelerini yürütecek (taslak “parasal tutara bakılmaksızın bilgi/belge istenebilir” diyor).
5) Denetim / Düzenleyici Otorite / Yetkililer
Yapacakları:
- Kurumlardan, talep edildiğinde kayıt/belge isteyecek.
- Uygunsuzluk halinde 5549 kapsamındaki idari yaptırımlar/cezalar gündeme gelebilecek.
Hızlı “Akış” Özeti
- Müşteri işlem yapar →
- Kurum mahiyet seçimi + açıklama ister →
- Tutar yükselirse form/ek belge ister →
- Müşteri vermezse → işlem gerçekleşmez →
- Kayıtlar saklanır, gerekirse otoriteye sunulur.
[vc_row][vc_column][vc_message message_box_color=”orange”]
FAQ – Sık Sorulan Sorular
1) Bu taslak kimleri ilgilendiriyor?
Tedbirler Yönetmeliği kapsamındaki finansal kuruluşları; özellikle bankalar ile ödeme ve elektronik para kuruluşlarını doğrudan ilgilendirir.
2) “İşlemin mahiyeti” ne demek?
Taslağa göre; nakit yatırmada paranın/kıymetli madenin kaynağı, nakit çekim–transfer–havalede işlemin amacı, nakit işlem sayılan transfer/havalede ise hem kaynak hem amaç anlaşılır.
3) Transfer ve havalelerde müşteriden ne istenecek?
Müşteriye işlem türü seçenekleri sunulacak. “Diğer/bireysel ödeme” gibi genel seçimlerde en az 20 karakter açıklama alınacak.
4) Nakit işlemlerde hangi tutarlarda form zorunlu?
2.000.001 TL – 20.000.000 TL arası nakit işlemlerde Nakit İşlem Beyan Formu (Ek-1); 20.000.000 TL üzeri işlemlerde ise detaylı açıklama ve dayanak ekleri ile form zorunlu.
5) Müşteri beyanı vermezse işlem yapılır mı?
Hayır. Taslak açık şekilde, talep edilen hususlar karşılanmazsa işlemin gerçekleştirilmemesini öngörüyor.
6) Her işlemde beyan şart mı, istisna var mı?
Bazı işlemler istisna: aynı kuruluş içi hesaplar arası, kamu kurumlarıyla işlemler, bankalar arası müşterisi banka olan işlemler, muhabir bankacılık vb. Ayrıca mahiyeti zaten bilinen bazı işlemlerde otomatik kayıt oluşturulabilir.
7) Ne zaman yürürlüğe girecek?
Taslağa göre 01/01/2026 tarihinde yürürlüğe girmesi öngörülüyor.
[/vc_message][vc_column_text]