Gelir Vergisi Kanununda Ücret İşveren
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Ücretin Tarifi:
Madde 61-(Değişik:24.12.1980-2361/md.)
Ücret işverene tabi belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir.
Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (Mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez.
Bu kanunun uygulanmasında, aşağıda yazılı ödemeler de ücret sayılır.
1. 23 üncü maddenin 11 numaralı bendine göre istisna dışında kalan emeklilik, maluliyet, dul ve yetim aylıkları;
2. Evvelce yapılmış veya gelecekte yapılacak hizmetler karşılığında verilen para ve ayınlarla sağlanan diğer menfaatler;
3. Türkiye Büyük Millet Meclisi, il genel meclisi ve belediye meclisi üyeleri ile özel kanunlara veya idari kararlara göre kurulan daimi veya geçici bütün komisyonların üyelerine ve yukarıda sayılanlara benzeyen diğer kimselere bu sıfatları dolayısiyle ödenen veya sağlanan para, ayın ve menfaatler;
4. Yönetim ve denetim kurulları başkanı ve üyeleri ve tasfiye memurlarına bu sıfatları dolayısiyle ödenen veya sağlanan para, ayın ve menfaatler;
5. (Değişik: 4.12.1985-3239/53 md.) Bilirkişilere, resmi arabuluculara, eksperlere, spor hakemlerine ve her türlü yarışma jürisi üyelerine ödenen veya sağlanan para, ayın ve menfaatler;
6. Sporculara tranfer ücreti veyaa sair adlarla yapılan ödemeler ve sağlanan menfaatler.
. (İlgili Genel Tebliğ: 20, 28, 34, 89, 105, 111, 120, 122, 128, 147, 160, 213)
İşverenin Tarifi:
Madde62- İşverenler, hizmet erbabını işe alan, emir ve talimatları dahilinde çalıştıran gerçek ve tüzel kişilerdir.
( Değişik: 24.12.1980-2361/44 md.)61 nci maddenin 1 ila 6 numaralı bentlerinde yazılı ödemeleri yapanlar bu kanunda yazılı ödevleri yerine getirmek bakımından işveren hükmündedir.
. (İlgili genel tebliğ: 67,160)
Gerçek ücretler:
Madde 63- Ücretin gerçek safi değeri iş veren tarafından verilen para ve ayınlarla sağlanan menfaatlertoplamından aşağıdaki indirimler yapıldıktan sonra kalan miktardır.
1. (Ek: 24.12.1980-2361/45 md.) 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 190 ncı maddesi uyarınca yapılan kesintilerle, Ordu Yardımlaşma Kurumu ve benzeri kamu kurumları için yapılan kanuni kesintiler,
2. emekli aidatı veya sosyal sigorta primleri (Emekli Sandığının veya Sosyal Sigorta Kurumunun Türkiyede olması şartiyle);
3. (Değişik 4.12.1985-3239/54 md.) Mükellefin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait hayat, ölüm, kaza, hastalık, sakatlık, işsizlik, analık, doğum ve tahsil gibi şahıs sigortaları için hizmet erbabı tarafından ödenen primler ( sigortanın Türkiye’de kain ve merkezi Türkiye’de bulunan bir sigorta şirketi nezdinde akdedilmiş olması ve sigorta primlerinin ödendiği ayda elde edilen ücret üzerinden, kanunla kurulu sosyal güvenlik kurumlarına hizmet erbabı hissesi olarak hesaplanan prim veya aidatın aylık tutarını aşmaması şartıyle),
4. ( Ek: 4.12.1985-3239/54 md.) Sendikalar Kanunu hükümlerine göre, sendikalara ödenen aidatlar (Şu kadar ki, aidatın ödendiğinin tevsik edilmesi şarttır.),
5. (Ek 26.12.1993-3946/13 md.) Mükellefin kendisi, eşi ve çocukları ile ilgili eğitim, sağlık, gıda, giyim ve kira harcamalarının yıllık toplam tutarının 1/3’ü.
Şu kadar ki, indirim konusu harcamaların Türkiye’de yapılması, gelir veya kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan gerçek veya tüzel kişilerden alınacak belgelerle tevsik edilmesi ve bu belgelerin işverene verilmesi şarttır. Bu suretle hesaplanan indirim tutarı, harcamanın yapıldığı yıla ait ücretin yıllık vergi matrahının %35 ini geçemez. Bu indirim de dikkate alınmak suretiyle hesaplanan vrgi ile mükellefin o yıl içinde tevkif suretiyle ödediği vergi tutarı arasındaki fark, ücretlinin ertesiyılda ödeyeceği gelir vergisinden mahsup edilir veya işverenler aracılığı ile kendisine nakden iade edilir. Bakanlar Kurulu bu bentte yer alan %35 nispetini sıfıra kadar indirmeye kanuni oranına kadarr artırmaya veya harcama konuları, harcama ve ücret tutarları itibariyle farklı oranlar tespit etmeye yetkilidir.*
Ücretlilerin harcama belgelerinin işverene ibrazı, beyanı ve verginin iadesine ilişkin süreleri tespit etmeye, iadeyi nakden veya mahsuben yaptırmaya, bu uygulamanın usul ve esaslarını tayin ve tespite Maliye Bakanlığı yetkilidir.
Ücretin gerçek değerinin tayininde, Gelir Vergisi gibi şahsi vergiler ücretten indirilmez.
Yabancı parasiyle ödenen ücretler ödeme gününün borsa rayiciyle Türk parasına çevrilir.
Hizmet erbabına verilen ayınlar, veildiği gün ve yerdeki ortalama perakende fiyatlarına göre, konut tedariki ve sair suretle sağlanan menfaatler, konutun emsal kirasına veya menfaatin emsal bedeline göre değerlenir.
. İlgili Genel Tebliğ: (43, 49, 67, 78, 87, 89, 97, 111, 128, 147, 176, 178, 182, 190, 233, 236)
Diğer ücretler:
Madde 64- (Değişik cümle: 22.7.1998-4369/81-C/5 md.)
Aşağıda yazılı hizmet erbabının safi ücretleri takvim yılı başında geçerli olan ve sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan asgari ücretin yıllık brüt tutarının %25’idir.**
1. (Değişik: 22.7.1998-4369/81-C/5 md.) Kazançları basit usulde tespit edilen ticaret erbabı yanında çalışanlar;
2. Özel hizmetlerde çalışan şöförler;
3. Özel inşaat sahiplerinin çalıştırdığı inşaat işçileri;
4. (Değişik:19.2.1963-202/30 md.) Gayrimenkul sermaye iradı sahibi yanında çalışanlar;
5. (Değişik :22.7.1998-4369/81-C/5 md.) Gerçek ücretlerinin tespitine imkân olmaması sebebiyle, Danıştayın müspet mütalaasiyle, Maliye Bakanlığınca bu kapsama alınanlar.
(Ek: 26.12.1993- 3946/14 md.; Değişik: 22.7.1998- 4369/81-C/16 md.) Diğer ücretler için yıllık beyanname verilmez, diğer gelirler nedeniyle beyanname verilmesi halinde de bunlar beyannameye ithal edilmez.
. (İlgili Genel Tebliğ: 3, 8, 11, 24, 28, 29, 30, 45, 48, 54, 57, 67, 76, 82, 94, 172, 183, 198, 199, 201, 204, 212, 215, 227)
