Mahmut ESEN
E. Mülkiye Başmüfettişi
Mansur YAVAŞ’ın Özel Danışmanı
[email protected]
1-Siyasal iktidar %30 zam yaparak 2025 yılında geçerli olacak asgari ücreti 22.104 TL olarak belirlemiştir.
Oysa 2024 yılı Ocak- Kasım ayları arasında 11 aylık dönemde -tartışmalı TÜİK verilerine göre bile -enflasyon %43 oranında artmış, asgari ücret (17.002 x 0.43= 7.300) 7.310 TL azalmıştır.
Dolaysıyla Aralık ayı başında asgari ücret 9.707 TL seviyesine gerilemiştir.
Yapılan 5.100 TL zamla birlikte yeni asgari ücretin; (sabit fiyatlarla) 14.809 TL civarında olduğu anlaşılmaktadır.
Yeni asgari ücretle çalışanlarımız gerçek (reel) gelirlerinde, artış bir yana, düşme olmaktadır.
Üstelik bu hesaplama; yeni asgari ücretlerin alınacağı aya (Ocak ayı sonuna) göre değil, 2024 Kasım ayı sonu itibarıyla yapılmıştır.
Önümüzdeki yılda da gıda maddeleri, elektrik/doğalgaz gibi temel maddeler başta olmak üzere fiyat artışlarının devam edeceği bilinmektedir.
Örneğin 2025 yılında vergi ve harçlara %44 zam gelmiştir.
2025 yılında asgari ücretliler başta olmak üzere çalışanların ve emeklilerin yaşamları/geçimleri daha da zorlaşacaktır.
Türk-İş hesaplamalarına göre Kasım ayına ait açlık sınırı 20.562 TL, yoksulluk sınırı ise 66.976 TL dir.
Yeni asgari ücretin; 4 kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcamasını karşılamakta bile yetersiz kalacağı anlaşılmaktadır.
Asgari ücretle çalışanların ve emeklilerin büyük bölümünü konuya ilişkin mevzuat yönünden de resmen yoksullaşmıştır.
2-3294 sayılı SOSYAL YARDIMLAŞMA VE DAYANIŞMAYI TEŞVİK KANUNU na göre SGK’lı olarak çalışanlar ile emekli aylığı alanlardan hane içinde kişi başına düşen gelirleri net asgari ücretin 1/3 az gelire sahip olanlar (2025 için 7368 TL) muhtaç olarak kabul edilmektedir.
Dolaysıyla bunların 3294 sayılı Kanun uyarınca sosyal yardım programına alınmaları gerekmektedir.
Aile Sosyal Hizmetler Bakanlığının (ASHB) 2020 yılından beri devam ettirdiği “Türkiye Aile Destek Programı” buna örnektir.
Anılan Programla; Bakanlığın düzenli yardımlarından yararlanmayan, kişi başına asgari ücretin 1/3’den daha az gelire sahip olan çalışan ve emeklilere de (memur/muhtarlar hariç) aylık nakit sosyal yardım yapılmaktadır.
Bu durum çalışan/emeklinin “aşırı yoksulluğu” olarak ifade edilmektedir.
2024 yılında çocuklar hariç yapılan en düşük yardım tutarı aylık 850 TL dir.
https://www.aile.gov.tr/sygm/programlarimiz/sosyal-yardim-programlarimiz/
3- Tek ücretle geçinen dört nüfusa sahip asgari ücretli aileler muhtaç duruma düşmüştür.
Asgari ücretin altında aylık alan emeklilerde ise muhtaçlık oranları çok daha yüksek olacaktır.
Örneğin 22.000 TL nın altında aylık alan 3 kişilik emekli ailesi; 14.700 TL altında aylık alan iki kişilik emekli ailesi muhtaç duruma düşmüştür.
3294 sayılı Kanun uyarınca” çalışan ve emeklilerdeki aşırı yoksulluğun” ASHB aracılığıyla yapılması gereken sosyal yardımlarla karşılanması gerekmektedir.
Bu amaçla yukarıdaki hesaplamaya göre aşırı yoksullaşmış çalışan ve emekliler il/ilçelerdeki sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakıflarına başvuruda bulunmalıdır.
Bu konularda yasal yönden herhangi bir sorun bulunmamaktadır.
Koşulları uyanların duraksama yaşamalarına gerek yoktur. Zira bu durumlara kendileri düşmemiş, düşürülmüşlerdir.
Diğer yandan belirtilen ekonomik koşullar gereği artan yoksulluk olgusu karşısında iktidarın sosyal yardımlarda kısıntı yerine artışa gitmesi gerekmektedir.
