Hacı Ali GÜRKAN
Vergi Dairesi Müdür Yardımcısı
[email protected]
Ülkemizdeki vergi yapısının en önemli gelir kaynaklarından olan KDV ve ÖTV dolaylı niteliklerinden dolayı çok benzerlikler taşır. Bununla ilgili sitemizde ve daha bir çok içerikte bilgi mevcut olduğundan tekrara girmeye gerek yoktur. Fakat makale konumuzla ilgili olanlara ayrıca paragraf açmaya çalışacağım.
İstisna kavramı Türkçe”de “diğerlerinden ayrı tutma” olarak anlamlandırılmıştır. Hukukta ise “kural dışı olma” durumudur. Yani konu ve kapsam olarak kurala tabi olmakla beraber özel bir madde ile diğerlerinden ayrı tutulmuştur. İstisna ve muafiyet kelimeleri birbirinden çok farklı anlam taşıdığından sonuçları itibari ile de benzemezler. Muafiyet bir kişiye ait özellik istisna ise konuya hastır. Dolaylı vergilerde muafiyete pek rastlanmaz. (engellilik vb. hariç)
ÖTV Kanunu emtialardaki vergi yükümlülüğünün doğumu ve kapsamını listeler itibari ile ayrıştırmıştır. Her cetvelin istisna yapıları da birbirinden farklıdır. Biz de yazımızda liste bazında DİİR’e dayalı istisnaları analiz edeceğiz.
1 Sayılı Liste:
4. Özel Tüketim Vergisi Kanunundaki İthalat İstisnalarının (I) Sayılı Liste Bakımından Durumu
(I) sayılı listedeki mallar bakımından vergiyi doğuran olay, bu listedeki malların ithalatçıları tarafından tesliminde meydana geldiğinden, Özel Tüketim Vergisi Kanununun 7 nci maddesinin (6) ve (7) numaralı fıkralarında düzenlenen ve söz konusu fıkraların hükümlerine istinaden Gümrük Kanunundan kaynaklanan ithalat istisnaları, bu malların ithalatı sırasında uygulanmaz.
1 Sayılı listenin genel tebliğindeki ifade yukarıdaki gibidir. DİİR bir ithalat rejimi olduğundan ve 1 sayılı listedekilerin de ithali sırasında ÖTV doğmadığından istisna da olmayacaktır. Tebliğin devamında “Ayrıca dâhilde işleme rejimi kapsamında, imalatta kullanılacak malların yurt içinden temin edilmesi de ÖTV’den istisna değildir. “ diyerek DİİB e verilen yurtiçi ayrıcalıkta da ÖTV istisnasının önünü kapatmıştır.
2 Sayılı Liste
5.2. Özel Tüketim Vergisi Kanununun 7 nci Maddesinin Birinci Fıkrasının (7) Numaralı Bendi Uygulaması Özel Tüketim Vergisi Kanununun 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (7) numaralı bendi gereğince, Gümrük Kanununun transit, gümrük antrepo, dâhilde işleme, gümrük kontrolü altında işleme rejimlerine tabi tutulan mallar ile serbest bölgeler ve geçici depolama yerleri hükümlerinin uygulandığı mallar ÖTV’den istisnadır. Bu kapsamda, dâhilde işleme rejimi, ihracatı taahhüt edilen ürünlerin elde edilmesinde kullanılan malların, ithalat vergileri ödenmeksizin ithal edilmesine imkan sağlayan bir rejim olup, (II) sayılı listede yer alan malların dâhilde işleme rejimi kapsamında ithali, ÖTV’den istisnadır. Ancak, dâhilde işleme rejimi kapsamında olsa dahi; imalatta kullanılan malların yurt içinden temin edilmesi ile fiilen ihraç edilmeyen malların imalinde kullanılan malların ithal edilmesi hallerinde bu kapsamda ÖTV istisnası uygulanmaz. Ayrıca, Kanunun 16 ncı maddesinde; Gümrük Kanunu ve diğer kanunlar gereğince gümrük vergisi teminata bağlanarak işlem gören mallara ait ÖTV’nin de aynı usule tabi tutulacağı hükme bağlanmıştır. Buna göre, başta Gümrük Kanununun 118 inci maddesi olmak üzere ilgili mevzuat hükümleri gereğince, gümrük vergisi teminata bağlanarak ithal edilen mallara ait ÖTV de teminata bağlanır.
2 sayılı Liste için ÖTV’nin doğumu ithalat sırasında doğduğundan şayet istisna varsa bu aşamada kullanılabilecektir. Tebliğ metnine bakınca DİİB kapsamında istisnanın var olduğu ve bu ayrıcalığın gümrük vergisinde uygulanan usulle paralellik göstererek gümrükte teminata bağlanacağını görüyoruz. Buna karşın KDV’nin tersine yurt içinden teminde istisna olmadığını anlıyoruz.
3 ve 4 sayılı listedeki mallarla ilgili DİİB istisnası da tıpkı 2 sayılı listedekilerle aynıdır. Yani yukarıdaki 2 sayılı için tebliğ ne demiş ise 3 ve 4 için de harfiyen aynıdır.
İthalat-ihracat rejimi açısından DİİB in istisna uygulamasını yukarıdaki gibidir. Bunun yanında KDV’deki gibi DİİB kapsamında ihraç kayıtlı satışların bir özelliği yoktur. ÖTV ye tabiidir.
Damga Vergisi
488 sayılı Damga Vergisi Kanunu‘nun Ek-1 maddesine göre
– Dahilde işleme izni kapsamında iznin geçerli olduğu süre içerisinde yapılan ithalatlar,
– Dahilde İşleme İzin Belgesi kapsamında belgenin geçerli olduğu süre içerisinde yapılan ithalat veya yurt içi alımlar damga vergisinden istisnadır.
Maddeye göre; ihracat ve ihracata ilişkin olduğunun tevsiki kaydıyla bu işlemler nedeniyle düzenlenen kâğıtlar (gümrük idarelerine verilen beyannameler dâhil) damga vergisinden müstesnadır. Bu hüküm çerçevesinde de dahilde işleme kapsamında yapılacak ihracatlar dolayısıyla düzenlenen kağıtlar da damga vergisinden istisna olacaktır.
Temsilci vasıtası ile yapılan DİİB kapsamındaki ithalatta ise 2010/705-11-18 No.lu özelgede; Ayrıca, 20/12/2006 tarih ve 26382 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2006/12 sayılı Dahilde İşleme Rejimi Tebliğinin “Temsilci Aracılığı ile İthalat” başlıklı 30 uncu maddesinde,
“(1) Dahilde işleme izin belgesi/dahilde işleme izni kapsamındaki eşyanın ithalatı, belge/izin sahibi firma tarafından yapılabileceği gibi Borçlar Kanununun doğrudan ya da dolaylı temsil hükümlerine göre tayin edilmiş olmak kaydıyla, temsilci aracılığıyla da yapılabilir. Ancak, elektronik ortamda düzenlenen dahilde işleme izin belgesi kapsamında temsilci aracılığıyla ithalat yapılabilmesi için önceden ilgili ihracatçı birlikleri genel sekreterliğinden izin alınması gerekir.
(2) Temsilci aracılığı ile yapılan ithalatta; ilgili gümrük idaresince, belge/izin süresi içerisinde belirtilen miktarı geçmemesi kaydıyla ithalata izin verilir. Ayrıca, temsilci aracılığı ile yapılan ithalata ilişkin gümrük beyannamesi üzerinde, belge sahibi firma unvanı ile belge satır kodunun kaydedilmiş olması kaydıyla, ilgili gümrük idaresince ithalata izin verilir.” açıklamalarına yer verilmek suretiyle, belge sahibi ihracatçının yanı sıra tayin edilen temsilcisinin de belge kapsamında ithalat yapması mümkün kılınmıştır. denilerek hem damga hem de harç istisnasına ön açmıştır.
SONUÇ
DİİB’le ilgili üçüncü yazımızda istisna mevzuunu ÖTV ve Damga Vergisi açısından değerlendirmeye çalıştık. DİİB teki ÖTV istisnası genel olarak bir ithalat istisnası taşıdığı ve 1 sayılı liste haricinde geçerli olduğu görülmüştür. Uygulamanın da gümrük vergisi gibi ithalat aşamasında teminata bağlanarak belge kapsamında ihracat gerçekleştiğinde teminatın çözülerek yapılacağını anlatmaya çalıştık. Bunun dışında ÖTV de DİİB kapsamında ihraç kayıtlı satışın mümkün olmadığını gördük.
Damga Vergisi içinse DİİB kapsamına giren alımlar için düzenlenen belgelerin istisna olduğu anlaşılmaktadır. Fakat bunun için tevsik şartı unutulmamalıdır. Temsilci vasıtası ile yapılan ithalatlarda da istisna geçerlidir.
DİPNOT
— ÖTV Kanunu ve Genel Tebliğleri
— Damga Vergisi Kanunu
— Özelgeler
