Sercan BAKAÇ
Vergi Müfettişi
[email protected]
Altı aylık bir baba olarak, sabah 06:30’ da bebeğin uyanışıyla başlayan, işe yetişme telaşıyla devam eden ve akşam “Acaba bugün yeterince vakit ayırabildim mi?” endişesiyle biten günleri çok iyi biliyorum. Tam da bu nedenle, 18 Temmuz’da yürürlüğe giren yarım zamanlı çalışma düzenlemesi benim gibi çalışan memur ebeveynler için büyük bir umut oldu.
18 Temmuz 2025 tarihli Resmî Gazete’ de yayımlanan “Devlet Memurlarının Yarım Zamanlı Çalışma Hakkının Kullanımına İlişkin Yönetmelik”, kamu personelinin iş-aile yaşam dengesini desteklemeye yönelik önemli bir düzenleme getirdi. Ben de, bu düzenlemenin hem teknik boyutunu hem de günlük hayata nasıl yansıyacağını merakla inceledim. Gelin, birlikte bu düzenlemenin detaylarına bakalım ve nasıl daha etkili hale gelebileceğini konuşalım.
Yararlanma Koşulları ve Kapsam
Yönetmelik, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu‘nun 4. maddesinin (A) fıkrasında belirtilen memurları kapsıyor. Doğum yapan kadın memurlar analık izni bitiminden, eşi doğum yapan erkek memurlar babalık izni bitiminden, evlat edinen memurlar ise çocuğun teslim tarihinden itibaren bu haktan yararlanabiliyor. Yararlanma süresi, çocuğun mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihe kadar devam ediyor.
| Çalışma Hakkı Tanınanlar |
Başlangıç Zamanı |
Bitiş Zamanı |
| Doğum yapan kadın memurlar |
Analık izni bitiminden itibaren |
Çocuğun mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihe kadar
(ilkokul dönemi) |
| Eşi doğum yapan erkek memurlar |
Babalık izni bitiminden itibaren |
| Evlat edinen memurlar |
Çocuğun teslim tarihinden itibaren |
Ancak şube müdürü ve üzeri yönetici pozisyonlardaki memurlar ile yurt dışı teşkilatında görev yapan personel bu haktan yararlanamayacak. Ayrıca, günün 24 saatinde devamlılık gösteren hizmetlerde çalışan memurlar için özel düzenlemeler getirilmiş durumda.
Çalışma Düzeni ve Uygulama Esasları
Yarım zamanlı çalışma hakkından yararlanan memurların haftalık çalışma süreleri normal mesainin yarısı olarak belirleniyor. Örneğin, 40 saatlik standart çalışma haftası olan bir memur için bu süre 20 saate düşüyor. Haftalık çalışma en az 3 gün olmak zorunda ve günlük çalışma süresi 3 saatten az, 8 saatten fazla olamıyor.
Memurlar, çalışma gün ve saatlerini kendi tercihleri doğrultusunda belirleyebiliyorlar. Ancak bu tercihlerin kurumun hizmet ihtiyaçlarıyla uyumlu olması gerekiyor. Yetkili amirler, Ocak ve Temmuz aylarında olmak üzere yılda iki kez çalışma programında değişiklik yapma yetkisine sahip.
Mali Haklar ve Sosyal Yardımlar
Yarım zamanlı çalışmaya başlayan memurların aylık ücretleri ve sosyal yardımları yarı oranında ödeniyor. Ancak fazla mesai, nöbet ücreti gibi fiili çalışmaya bağlı ödemelerde herhangi bir değişiklik olmuyor. Derece yükselmesi ve kademe ilerlemesi gibi konularda ise yarım zamanlı çalışılan süreler yarı oranında dikkate alınıyor.
Başvuru ve Değerlendirme Mekanizması
Memurlar, yarım zamanlı çalışma taleplerini yazılı olarak kurumlarına iletiyorlar. Başvurular, yönetmelikte belirtilen şartlara uygunluk açısından değerlendiriliyor ve en geç bir ay içinde sonuçlandırılıyor. Değerlendirme sürecinde hizmet ihtiyacı da dikkate alınıyor.
Başvurusu kabul edilen memurlar için çalışma programı, hem personelin tercihleri hem de kurumun ihtiyaçları doğrultusunda belirleniyor. Eşlerin her ikisi de memur ise, her iki eş de aynı çocuk için yarım zamanlı çalışma hakkından yararlanabiliyor.
Yarım Zamanlı Çalışmanın Sona Erme Halleri
Yarım zamanlı çalışma hakkı, aşağıdaki durumlarda sona erecektir:
- Çocuğun ilkokula başlaması,
- Memurun normal çalışmaya dönme talebi,
- Çocuğun vefatı veya evlatlık ilişkisinin sona ermesi,
- Memurun yararlanamayacağı bir pozisyona atanması.
Sonlandırma, bu durumların tebliğ/gerçekleşme tarihini takip eden aybaşında geçerli olur. Vekâlet durumunda ise görev bitiminde eski haklar devam eder.
Değerlendirme ve Öneriler
Kamu çalışanları için getirilen yarım zamanlı çalışma hakkı, iş ve aile yaşam dengesini sağlamaya yönelik önemli bir düzenleme olarak karşımıza çıkıyor. Uygulamanın teknik boyutunu detaylı şekilde incelediğimizde, hem olumlu yönler hem de iyileştirilmesi gereken noktalar dikkat çekiyor.
- Yönetmeliğin en önemli avantajı, ebeveynlere çocuklarının okul öncesi döneminde daha esnek çalışma imkânı sunması. Özellikle haftalık çalışma günlerini ve saatlerini kişiselleştirme imkânı, memurların ihtiyaçlarına göre program oluşturabilmesini sağlıyor. Ancak ücretlerin yarıya düşmesi, özellikle tek maaşla geçinen aileler için ekonomik zorluk yaratabilir. Bu noktada, asgari geçim standardını gözeten alternatif ücretlendirme modelleri üzerinde düşünülmesi gerekiyor.
- Kariyer gelişimi açısından bakıldığında, yarım zamanlı çalışılan sürelerin kademe ilerlemede yarı oranda sayılması, uzun vadede personelin mesleki gelişimini etkileyebilir. Çocuk başına belirli bir sürenin tam zamanlı sayılması gibi bir düzenleme, bu konuda denge sağlayabilir. Ayrıca, yönetici pozisyonundaki çalışanların kapsam dışında bırakılması, bu grubun da aile dostu politikalara ihtiyaç duyduğu gerçeğini göz ardı etmemeli.
Uygulamanın başarısı için şu öneriler dikkate alınabilir:
- Kurumlar arası standart uygulama rehberleri hazırlanarak farklı yorumlamaların önüne geçilmeli,
- Kreş desteği gibi ek sosyal yardımlar yaygınlaştırılmalı,
- Uygulama sonuçlarını izlemek için düzenli raporlama mekanizmaları oluşturulmalı,
Bu düzenlemenin, kamu çalışanlarının yaşam kalitesini artırmada önemli bir adım olduğu açık. Ancak uygulamanın etkinliği, karşılaşılan zorlukların hızla tespit edilip çözüme kavuşturulmasına bağlı olacaktır. Sürecin düzenli olarak gözden geçirilmesi ve ihtiyaç duyulan iyileştirmelerin zamanında yapılması, yönetmeliğin amacına tam olarak ulaşmasını sağlayacaktır.
Sonuç
Bu yönetmelik, kamu personelinin ailevi sorumlulukları ile mesleki görevlerini daha iyi dengeleyebilmesi için önemli bir fırsat sunuyor. Memurların bu haktan etkin şekilde yararlanabilmeleri için başvuru süreçlerini dikkatle takip etmeleri ve kurum içi iletişimi güçlü tutmaları büyük önem taşıyor. Uygulamanın kamu personeli ve kurumlar açısından sağlıklı şekilde yürütülmesi, hem çalışan memnuniyetini artıracak hem de hizmet kalitesinin korunmasını sağlayacaktır.
Bu vesile ile düzenlemenin tüm memurlara faydalı olmasını diliyorum. Çocuklarımız büyürken yanlarında olabilmek, bu mesleği yaparken en büyük motivasyon kaynağımız olacaktır.*
(*Bu yazı yalnızca genel bilgilendirme amacı taşımakta olup, hukuki, mali veya vergisel bir görüş ya da tavsiye niteliği taşımamaktadır. Okuyucuların, özel durumlarına ilişkin olarak yetkili bir uzmandan görüş almaları önerilmektedir. Bu yazıda yapılan açıklamalar, tamamıyla yazarına ait olup, hiçbir şekilde yazarın çalıştığı kurumunu bağlamaz, kurumunun görüşü olarak kullanılamaz ve değerlendirilemez.)
Kaynakça:
— Devlet Memurlarının Yarım Zamanlı Çalışma Hakkının Kullanımına İlişkin Yönetmelik
