Zorunlu Karşılıklar 2013/15
25 Aralık 2013 Tarihli Resmi Gazete
Sayı: 28862
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasından:
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam ve Dayanak
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Tebliğin amacı, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (Merkez Bankası) nezdinde bulundurulacak zorunlu karşılıklara ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Serbest bölgelerde faaliyette bulunanlar dâhil Türkiye’de kurulmuş veya şube açmak suretiyle Türkiye’de faaliyet gösteren bankalar ile finansman şirketleri bu Tebliğ hükümlerine tabidir.
(2) Münhasıran kıyı bankacılığı yapan bankalar, İller Bankası, Türkiye Kalkınma Bankası A.Ş. ve Türkiye İhracat Kredi Bankası A.Ş. ile 19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanunu gereğince iradi tasfiyeye giden bankalar tasfiyenin ilân edildiği tarihten itibaren, temettü hariç ortaklık hakları ile yönetim ve denetimi Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonuna devredilen kredi kuruluşları devir tarihinden itibaren bu Tebliğ hükümlerine tabi değildir.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Tebliğ, 14/1/1970 tarihli ve 1211 sayılı Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanununun 40 ıncı maddesinin (II) numaralı fıkrasına dayanılarak hazırlanmıştır.
İKİNCİ BÖLÜM
Zorunlu Karşılığa Tabi Kalemler
(Değişik bölüm başlığı:RG-23/4/2022-31818)(46) (47)
Zorunlu karşılığa tabi kalemler5 (Değişik başlık:RG-23/4/2022-31818)(46)
MADDE 4 – (Ek:RG-30/5/2015-39371)
(1) (Değişik cümle:RG-23/4/2022-31818)(46) Bankaların ve finansman şirketlerinin, tabi oldukları muhasebe standartları ve kayıt düzeni esas alınarak, yurt dışı şubelerinin yükümlülükleri dâhil, Merkez Bankasına, Hazineye ve uluslararası anlaşmayla kurulmuş olan bankaların Türkiye’deki merkez ve şubelerine olan yükümlülükleri ile bankaların yurt içi bankalara olan yükümlülükleri hariç olmak üzere, aşağıda belirtilen bilanço kalemleri zorunlu karşılığa tabi Türk lirası ve yabancı para yükümlülüklerini oluşturur.
a) (Değişik:RG-21/12/2021-31696 Mükerrer) Mevduat/katılım fonu (3/2/2007 tarihli ve 26423 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Mevduat ve Katılım Fonlarının Vadeleri ve Türleri Hakkında Tebliğ (Sayı:2007/1) kapsamındaki resmî kuruluşlar ile 7/3/2019 tarihli ve 810 sayılı Cumhurbaşkanı Kararıyla yürürlüğe konulan Kamu Haznedarlığı Yönetmeliği kapsamındaki kurumlardan kabul edilenler ile esasları Merkez Bankasınca belirlenen yabancı para mevduat/katılım fonundan vadeli Türk lirası mevduat/katılma hesabına dönüşen tutarlar hariç).
b) (Değişik:RG-22/12/2018-30633)(20) Repo işlemlerinden sağlanan fonlar (Borsa İstanbul piyasalarından sağlananlar hariç).
c) Kullanılan krediler (Hazine garantisiyle sağlananlar hariç).
Ç) İhraç edilen menkul kıymetler (net).
d) Sermaye hesaplamasına dâhil edilmeyen borçlanma araçları.
e) Yurt dışı merkeze yükümlülükler (net).
f) Kredi kartı ödemelerinden borçlar.4
g) (Ek:RG:9/1/2016-29588) (9)Müstakrizlerin fonları.
(2) Yukarıda sayılan bilanço kalemleri toplamından, yurt dışı şubelerce bankalar ve kredi vermeye yetkili diğer kuruluşlar hariç olmak üzere yurt dışı yerleşiklere kullandırılan kredi tutarı kadar indirim yapılabilir. (Değişik:RG:9/1/2016-29588)(9) Bu indirim, en kısa vadeli diğer yükümlülüklerden başlayarak yapılır.5
(3) (Ek:RG-23/4/2022-31818)(46) Bankaların ve finansman şirketlerinin, tabi oldukları muhasebe standartları ve kayıt düzeni esas alınarak, esasları Merkez Bankasınca belirlenen Türk lirası cinsinden nakdi krediler zorunlu karşılığa tabi varlıkları oluşturur.
Zorunlu karşılığa tabi kalemlerin hesaplanması (Değişik başlık:RG-23/4/2022-31818)(46)
MADDE 5 – (1) (Değişik:RG-23/4/2022-31818)(46) Zorunlu karşılığa tabi yükümlülükler iki haftada bir cuma günleri itibarıyla hesaplanır. Zorunlu karşılığa tabi varlıklar ise usul ve esasları Merkez Bankasınca belirlenen hesaplama yöntemine göre dört haftada bir cuma günleri itibarıyla hesaplanır. Cuma gününün resmi tatil gününe rastlaması halinde, hesaplamada bir önceki iş günü esas alınır.
(2) Repo işlemlerinden sağlanan zorunlu karşılığa tabi fonlar iki (Değişik ibare:RG-23/4/2022-31818)(46) hesaplama tarihi arasındaki günlerin bakiyelerinin ortalaması alınarak hesaplanır.
(3) Merkez Bankası, yapılan denetim ve incelemeler sonucunda zorunlu karşılık yükümlülüklerinden kaçınmak için işlem yaptığı tespit edilen bankalardan ve finansman şirketlerinden, yükümlülüklerini iki (Değişik ibare:RG-23/4/2022-31818)(46) hesaplama tarihi arasındaki günlerin bakiyelerinin ortalamasını alarak hesaplamalarını isteyebilir.
(4) Yabancı para yükümlülükler;
a) Merkez Bankasınca alım satımı yapılan dövizler için yükümlülüklerin hesaplandığı tarihte Resmî Gazete’de ilan edilen döviz alış kurları,
b) Merkez Bankasınca alım satımı yapılmayan dövizler için yükümlülüklerin hesaplandığı tarihten bir gün önce Merkez Bankasının internet sitesinde yayımlanan bilgi amaçlı döviz kurları,
c) Kıymetli madenler için yükümlülüklerin hesaplandığı tarihte İstanbul Altın Borsasında oluşan ağırlıklı ortalama kıymetli maden fiyatları, fiyat oluşmaması halinde uluslararası piyasalarda oluşan ve İstanbul Altın Borsası tarafından ilan edilen fiyatlar,
esas alınarak Türk lirası cinsinden hesaplanır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Zorunlu Karşılıkların Oranı, Tesis Edilmesi ve Bildirimi
Zorunlu karşılık oranları
MADDE 6 – (Değişik:RG-14/8/2018-30509) (19)
(1) (Değişik:RG-24/2/2021-31405)(42) Zorunlu karşılık oranları Türk lirası yükümlülükler için aşağıdaki gibidir:
| Mevduat/katılım fonu (yurt dışı bankalar mevduatı/katılım fonu hariç) |
|
| a) Vadesiz, ihbarlı, 1 aya kadar ve 3 aya kadar (3 ay dâhil) vadeli |
%8 |
| b) 6 aya kadar (6 ay dâhil) vadeli |
%6 |
| c) 1 yıla kadar vadeli |
%4 |
| ç) 1 yıl ve 1 yıldan uzun vadeli |
%3 |
| Müstakrizlerin fonları |
%8 |
| Diğer yükümlülükler (yurt dışı bankalar mevduatı/katılım fonu dâhil) |
|
| a) 1 yıla kadar (1 yıl dâhil) vadeli |
%8 |
| b) 3 yıla kadar (3 yıl dâhil) vadeli |
%5,5 |
| c) 3 yıldan uzun vadeli |
%3 |
(2) (Değişik:RG-9/11/2021-31654)(45) Zorunlu karşılık oranları yabancı para yükümlülükler için aşağıdaki gibidir:
| Mevduat/katılım fonu (yurt dışı bankalar mevduatı/katılım fonu ve kıymetli maden depo hesapları hariç) |
|
| a) Vadesiz, ihbarlı, 1 aya kadar, 3 aya kadar, 6 aya kadar ve 1 yıla kadar vadeli |
%25 |
| b) 1 yıl ve 1 yıldan uzun vadeli |
%19 |
| Kıymetli maden depo hesapları |
|
| a) Vadesiz, ihbarlı, 1 aya kadar, 3 aya kadar, 6 aya kadar ve 1 yıla kadar vadeli |
%26 |
| b) 1 yıl ve 1 yıldan uzun vadeli |
%22 |
| Müstakrizlerin fonları |
%25 |
| Diğer yükümlülükler (yurt dışı bankalar mevduatı/katılım fonu dâhil) |
|
| a) 1 yıla kadar (1 yıl dâhil) vadeli |
%21 |
| b) 2 yıla kadar (2 yıl dâhil) vadeli |
%16 |
| c) 3 yıla kadar (3 yıl dâhil) vadeli |
%11 |
| ç) 5 yıla kadar (5 yıl dâhil) vadeli |
%7 |
| d) 5 yıldan uzun vadeli |
%5 |
(3) (Değişik:RG-20/8/2022-31929)(27) Zorunlu karşılığa tabi varlıklar için zorunlu karşılık oranı bankalar için yüzde 0, finansman şirketleri için yüzde 20 olarak uygulanır.
Zorunlu karşılıkların tesis edilmesi
MADDE 7 – (1) (Değişik birinci cümle:RG-23/4/2022-31818)(46) Zorunlu karşılığa tabi Türk lirası kalemler için tesis edilecek Türk lirası zorunlu karşılık tutarı 6 ncı maddede öngörülen oranlar kullanılarak hesaplanır. (Değişik ikinci cümle:RG-23/4/2022-31818)(46) Yükümlülükler için tesis edilecek Türk lirası zorunlu karşılık tutarından yurt dışı şubelerin yurt dışında tesis etmeleri gereken Türk lirası zorunlu karşılık tutarı indirilebilir. (Değişik üçüncü cümle:RG-23/4/2022-31818)(46) Türk lirası zorunlu karşılıklar, Merkez Bankası nezdinde açılan hesaplarda nakden, yükümlülükler için ortalama olarak ve varlıklar için bloke olarak tesis edilir. Ancak, Türk lirası yükümlülükler için tutulması gereken zorunlu karşılıkların;
a) (Değişik:RG-1/7/2021-31528)(43)En fazla yüzde 0’ı; tabloda belirtilen dilimlere denk gelen karşılıkların hizalarında gösterilen katsayılar ile çarpılmak suretiyle bulunan toplam tutarı üzerinden ABD doları ve/veya euro cinsinden,
| İmkân Dilimleri (%) |
Katsayı |
| 0-0 |
1,0 |
b) (Değişik:RG-9/11/2021-31654)(45) En fazla yüzde 10’u; tabloda belirtilen dilimlere denk gelen karşılıkların hizalarında gösterilen katsayılar ile çarpılmak suretiyle bulunan toplam tutarı üzerinden standart altın cinsinden,
| İmkân Dilimleri (%) |
Katsayı |
| 0-10 |
1,6 |
c) (Değişik:RG-18/1/2020-31012)(35)En fazla yüzde 15’i; tabloda belirtilen dilime denk gelen karşılığın hizasındaki katsayı ile çarpılmak suretiyle bulunan toplam tutarı üzerinden kaynağı yurtiçi yerleşiklerden toplanan işlenmiş veya hurda altın olan standart altın cinsinden,
| İmkân Dilimi (%) |
Katsayı |
| 0-15 |
1,0 |
(2) (Değişik:RG-22/10/2016-29865) (11) Türk lirası yükümlülükler için tesis edilen döviz ve standart altının Türk lirası karşılığının, birinci fıkranın (a), (b) ve (c) bentlerinde belirtilen katsayılar esas alınarak dönüştürülen tutarlarının bu bentlerde belirtilen limitleri aşan kısımları zorunlu karşılığa sayılmaz.
(3) Bir tesis döneminde tutulması gereken Türk lirası zorunlu karşılıkların yüzde 5’ini aşmamak koşuluyla, eksik tutulan tutarlar bir sonraki dönemde tutulabilir, fazla tutulan tutarlar bir sonraki dönemde eksik tutulan tutarlara sayılır.
(4) (Değişik:RG-14/8/2018-30509)(19) Yabancı para yükümlülükler için tesis edilecek yabancı para zorunlu karşılık tutarı 6 ncı maddede öngörülen oranlar kullanılarak hesaplanır. Bu tutardan yurt dışı şubelerin yurt dışında tesis etmeleri gereken yabancı para zorunlu karşılık tutarı indirilebilir. Yabancı para zorunlu karşılıklar, ABD doları yükümlülükler için ABD doları döviz cinsinden, ABD doları haricindeki yabancı para yükümlülükler için ABD doları veya uro döviz cinslerinden, Merkez Bankası nezdinde açılan hesaplarda nakden ve en fazla 8 puanlık kısmı ortalama olacak şekilde tesis edilir. Ancak, kıymetli maden depo hesapları için tutulması gereken zorunlu karşılıkların tamamına kadarı standart altın cinsinden bloke hesaplarda tesis edilebilir.
(5) Kıymetli maden depo hesapları için tesis edilen altın tutarının, dördüncü fıkrada belirtilen tutarları aşan kısmı zorunlu karşılığa sayılmaz.
(6) (Değişik:RG-22/10/2016-29865) (11) Standart altın, 18/11/2006 tarihli ve 26350 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Kıymetli Maden Standartları ve Rafinerileri Hakkında Tebliğ (Tebliğ No: 2006/1)’in 3 üncü maddesinde yer alan “kıymetli madenler” tanımında belirtilen altındır. Birinci fıkranın © bendinde belirtilen altının, 03/10/2016 tarihinden itibaren toplanıyor olması ve işlenmiş veya hurda altından bar veya külçe haline dönüştürüldüğünün düzenlenecek “Rafineri Tescil Belgesi” ile belgelenmesi gerekmektedir.
(7) (Değişik:RG-26/12/2015-29574) (8) Türk lirası yükümlülükler için tesis edilen altın ile yabancı para yükümlülükler için tesis edilen döviz ve altın cinsinden zorunlu karşılık tutarları 5 inci maddenin dördüncü fıkrasında yer alan kur ve fiyatlar esas alınarak hesaplanır. Türk lirası yükümlülükler için tesis edilen döviz cinsinden zorunlu karşılık tutarlarının hesaplanmasında ise yükümlülük tarihi (dâhil) ile tesis tarihinden 3 iş günü öncesine (dâhil) kadar olan günlerde Resmî Gazete’de ilan edilen döviz alış kurlarının aritmetik ortalaması kullanılır.
(8) Merkez Bankası, ortalama olarak tutulan zorunlu karşılıkların bir kısmının veya tamamının bankalar ve finansman şirketleri itibarıyla belirli süreler için bloke olarak tutulmasını isteyebilir.
Zorunlu karşılıkların tesis süresi
MADDE 8 – (Değişik:RG-23/4/2022-31818)(46)
(1) Yükümlülükler için zorunlu karşılık tesis süresi 14 gündür. Bu süre hesaplama tarihinden iki hafta sonraki cuma günü başlar ve ikinci haftanın perşembe günü sona erer.
(2) Varlıklar için zorunlu karşılık tesis süresi 28 gündür. Bu süre hesaplama tarihinden iki hafta sonraki cuma günü başlar ve dördüncü haftanın perşembe günü sona erer.
(3) Tesis süresinin ilk gününün resmî tatil gününe rastlaması halinde, bloke kısım tatili izleyen ilk iş günü tesis edilir.
(4) Merkez Bankası, zorunlu karşılıkların hesaplanma dönemi ile zorunlu karşılıkların tesis süresini önceden duyurmak koşuluyla değiştirebilir.
Bildirim
MADDE 9 – (Değişik:RG-23/4/2022-31818)(46)
(1) Zorunlu karşılığa tabi kalemler, esasları Merkez Bankasınca tespit edilecek cetvellerle, hesaplama tarihinden iki hafta sonraki cuma günü saat 12:00’ye kadar Merkez Bankasına bildirilir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Zorunlu Karşılıklarda Farklılaşma(29)(30)
Kaldıraç oranına göre farklılaşma (Değişik başlık:RG-20/8/2019-30864)(30)
MADDE 10 – (1) Bankaların tabi oldukları muhasebe standartları ve kayıt düzeni esas alınarak Merkez Bankasınca belirlenen usul ve esaslara göre bankalarca hesaplanacak kaldıraç oranı bu maddede belirtilen aralıklarda bulunan bankalar, ilave olarak zorunlu karşılık tesis eder.
(2) Kaldıraç oranı, ana sermayenin aşağıda belirtilen kalemlerin toplamına bölünmesi suretiyle hesaplanır:
a) Pasif toplamı tutarı.
b) Gayri nakdi kredi ve yükümlülükler tutarı.
c) Cayılabilir taahhütlerin 0,1 katsayısıyla çarpımı sonucu bulunacak tutar.
Ç) Türev finansal araçlara ait taahhütlerin her birinin kendi kredi dönüşüm oranı ile çarpımı sonucu bulunacak toplam tutar.
d) Cayılamaz taahhütler tutarı.
(3) Bu madde uyarınca zorunlu karşılık yükümlülüğü, üçer aylık dönemler itibarıyla aylık kaldıraç oranlarının basit aritmetik ortalamasına göre belirlenir.
(4) Tüm vadelerdeki zorunlu karşılığa tabi Türk lirası ve yabancı para yükümlülükler için ayrı ayrı uygulanmak üzere;
a) 2013 yılının son üç aylık dönemi ve 2014 yılının birinci, ikinci ve üçüncü üç aylık dönemleri için hesaplanan kaldıraç oranı yüzde 3’ün altında kalan bankalar ilave olarak 2 puan, yüzde 3 (3 dâhil) ile yüzde 3,25 arasında olan bankalar ilave olarak 1,5 puan, yüzde 3,25 (3,25 dâhil) ile yüzde 3,5 arasında olan bankalar ilave olarak 1 puan zorunlu karşılığı,
b) 2014 yılının son üç aylık dönemi ve 2015 yılının birinci, ikinci ve üçüncü üç aylık dönemleri için hesaplanan kaldıraç oranı yüzde 3’ün altında kalan bankalar ilave olarak 2 puan, yüzde 3 (3 dâhil) ile yüzde 3,5 arasında olan bankalar ilave olarak 1,5 puan, yüzde 3,5 (3,5 dâhil) ile yüzde 4 arasında olan bankalar ilave olarak 1 puan zorunlu karşılığı,
c) 2015 yılının son üç aylık döneminden itibaren (bu dönem dâhil) hesaplanan kaldıraç oranı yüzde 3’ün altında kalan bankalar ilave olarak 2 puan, yüzde 3 (3 dâhil) ile yüzde 4 arasında olan bankalar ilave olarak 1,5 puan, yüzde 4 (4 dâhil) ile yüzde 5 arasında olan bankalar ilave olarak 1 puan zorunlu karşılığı,
hesaplama dönemini izleyen 4 üncü takvim ayının ilk zorunlu karşılık tesis döneminden başlamak üzere 6 zorunlu karşılık tesis döneminde tesis eder.
(5) Bankalar kaldıraç oranını, hesaplama dönemini izleyen 3 üncü takvim ayındaki son zorunlu karşılık (Değişik ibare:RG-23/4/2022-31818)(46) bildirim cetvelinin gönderim süresi bitimine kadar Merkez Bankasına bildirir.
Kredi büyümesine göre farklılaşma
MADDE 10/A – (Ek:RG-20/8/2019-30864)(30) (Mülga:RG-27/11/2020-31317)(41)
Dönüşüm oranına göre farklılaşma
MADDE 10/B- (Mülga:RG-31/12/2022-32060 5.Mükerrer)(51)
BEŞİNCİ BÖLÜM
Zorunlu Karşılıklara Yaptırım Uygulaması
Yaptırım uygulaması
MADDE 11 – (1) Bankalarca ve finansman şirketlerince;
a) Zorunlu karşılıkların süresinde tesis edilmemesi veya eksik tesis edilmesi,
b) (Değişik:RG-23/4/2022-31818)(46)Yapılacak incelemeler sonucu zorunlu karşılıkların eksik hesaplandığının tespit edilmesi,
hâllerinde, eksik tesis edilen; Türk lirası zorunlu karşılıkların 2 katı tutarında Türk lirası cinsinden, yabancı para zorunlu karşılıkların 3 katı tutarında ABD doları cinsinden mevduat, Merkez Bankası nezdinde açılan bloke hesaplarda zorunlu karşılıkların eksik tesis edildiği süreler dikkate alınarak faizsiz olarak tutulur.
(2) Faizsiz mevduat tutulmaması halinde eksik tesis edilen tutarlara tesis süresi esas alınarak cezai faiz uygulanır. Yabancı para zorunlu karşılıklar için cezai faiz hesaplanmasında eksik tesis edilen tutarların Türk lirası cinsinden karşılıkları esas alınır.
(3) Cezai faiz oranı, tesis döneminin bloke hesaplar için ilk günü, ortalama hesaplar için son günü Merkez Bankasının ilan ettiği en yüksek gecelik borç verme faiz oranının 1,50 katsayısıyla çarpımı sonucu hesaplanan orandır.
(4) (Değişik:RG-23/4/2022-31818)(46) Birinci fıkranın (b) bendi kapsamında eksik hesaplandığı tespit edilen zorunlu karşılıklar için zorunlu karşılık cetvelleri yeniden düzenlenerek Merkez Bankasına gönderilir. Ancak, bu fıkra kapsamında bir döneme ilişkin olarak eksik hesaplanan zorunlu karşılığa tabi kalemlerin, Türk lirası ve yabancı para için ayrı ayrı olmak üzere, yüz bin Türk lirasının altında kalması halinde düzeltilmiş cetvel gönderilmesi istenmez.
(5) Merkez Bankası, zorunlu karşılık yükümlülüklerini sürekli olarak yerine getirmeyen bankalar ve finansman şirketleri hakkında gerekli idari tedbirleri alabilir.
ALTINCI BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Zorunlu karşılıklara faiz ödenmesi
MADDE 12 – (Değişik:RG-26/3/2014-28953)
(1) Zorunlu karşılıklara Merkez Bankasınca tespit edilen usul ve esaslara göre faiz ödenebilir.
Mevduat veya katılım fonlarından olağanüstü çekilişler
MADDE 13 – (1) Mevduat veya katılım fonları olağanüstü çekilmekte olan bankaların eksiliş tutarını, eksilişe konu teşkil eden mevduat veya katılım fonunun vade ve türü ile eksilişin başladığı tarihi Merkez Bankasına yazılı olarak bildirmeleri halinde, tesis etmeleri gereken zorunlu karşılık tutarı olağanüstü eksilişe tekabül eden mevduat veya katılım fonları göz önüne alınarak yeniden hesaplanabilir.
Yürürlükten kaldırılan tebliğ
MADDE 14 – (1) 16/11/2005 tarihli ve 25995 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Zorunlu Karşılıklar Hakkında Tebliğ (Sayı: 2005/1) yürürlükten kaldırılmıştır.
T.C. Ziraat Bankası A.Ş. nezdinde açılan bazı hesaplara ilişkin istisna
GEÇİCİ MADDE 1 – (1) 3/1/2004 tarihli ve 25335 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Bankalar Kanununun 14 üncü Maddesinin (3) Numaralı Fıkrası Uyarınca Bankacılık İşlemleri Yapma ve Mevduat Kabul Etme İzni Kaldırılan T. İmar Bankası T.A.Ş. Nezdinde Bulunan Tasarruf, Ticari Kuruluşlar ve Diğer Kuruluşlar Mevduatının Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonunca Ödenmesine İlişkin Esas ve Usuller Hakkında 29/12/2003 tarihli ve 2003/6668 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı gereğince, Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu tarafından T. İmar Bankası T.A.Ş. mudileri adına T.C. Ziraat Bankası A.Ş. nezdinde açılan vadesiz mevduat hesaplarındaki tutarlar bu hesaplarda kaldıkları sürece, vadeli mevduat hesaplarındaki tutarlar ise vadeleri sonuna kadar zorunlu karşılığa tabi değildir.
Bankaların yurt dışı şubeleri nezdinde izlenen kredilere ilişkin istisna
GEÇİCİ MADDE 2 – (1) Bankaların yurt dışı şubeleri nezdinde izlenen kredilerden;
a) 30/6/2009 tarihinden önce, bir sözleşmeye dayalı konsorsiyum ya da sendikasyon kredileri gibi, doğrudan banka yönetim kurulu ve genel müdürlük üst düzey yetkililerinin imzaları ile alınanlar dışındakiler,
b) 30/6/2009-8/1/2010 tarihleri arasında temin edilenler,
vadeleri sonuna kadar zorunlu karşılığa tabi yükümlülükler arasına dâhil edilmez.
Finansman şirketlerinin önceki yükümlülüklerine ilişkin istisna
GEÇİCİ MADDE 3 – (1) 4/10/2013 tarihli ve 28785 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Zorunlu Karşılıklar Hakkında Tebliğ (Sayı: 2005/1)’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Sayı: 2013/13) ile zorunlu karşılığa tabi tutulan finansman şirketlerinin 4/10/2013 tarihi itibarıyla mevcut olan yurt dışından kullanılan kredileri, ihraç edilen menkul kıymetleri ve özkaynak hesabında dikkate alınmayan sermaye benzeri borçları vadeleri sonuna kadar zorunlu karşılığa tabi yükümlülükler arasına dâhil edilmez.
Kapsam dışına çıkarılan yükümlülüklere uygulanmayacak hükümler
GEÇİCİ MADDE 4 – (1) Bu Tebliğ ile yürürlükten kaldırılan 16/11/2005 tarihli ve 25995 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Zorunlu Karşılıklar Hakkında Tebliğ (Sayı: 2005/1)’e ilişkin zorunlu karşılığa tabi yükümlülüklerden bu Tebliğ ile yükümlülük kapsamı dışına çıkarılanlar hakkında bu Tebliğin yürürlük tarihinden itibaren yapılacak denetim ve incelemelerde ortaya çıkan tespitler için 11 inci maddenin birinci fıkrasının (b) bendi hükümleri uygulanmaz.
Kapsama alınan yurt dışı şube yükümlülüklerine ilişkin istisna
GEÇİCİ MADDE 5 – (Ek:RG-30/5/2015-39371)4
(1) Yurt dışı şubelerin 29/5/2015 tarihi itibarıyla mevcut olan ve “Zorunlu Karşılıklar Hakkında Tebliğ (Sayı: 2013/15)’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Sayı: 2015/3)” ile ilk defa zorunlu karşılığa tabi tutulan yükümlülükleri vadeleri sonuna kadar zorunlu karşılığa tabi yükümlülükler arasına dâhil edilmez.
Mevduat/katılım fonu dışı yabancı para yükümlülüklere uygulanacak zorunlu karşılık oranlarına ilişkin istisna
GEÇİCİ MADDE 6 –(Mülga:RG-19/1/2019-30660)(21)
Kredi büyümesine göre farklılaşma uygulamasında geçiş dönemi
GEÇİCİ MADDE 7 – (Ek:RG-9/12/2019-30973)(32)
(1) 20/8/2019 tarihli ve 30864 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “Zorunlu Karşılıklar Hakkında Tebliğ (Sayı: 2013/15)’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Sayı: 2019/15)”e göre 29/11/2019 (dahil) yükümlülük hesaplama tarihine kadar kredi büyüme oranı yüzde 10,00 ile yüzde 20,00 aralığına girmiş olan bankalara bu aralığa girdikleri tarihe ilişkin tesis döneminden itibaren altı dönem boyunca 10/A maddesinin birinci fıkrasında belirtilen koşulları sağlayan bankalar için geçerli olan zorunlu karşılık oranları uygulanır.
Kredi büyümesine göre farklılaşma uygulamasında yabancı para mevduat/katılım fonu ve müstakrizlerin fonlarına uygulanacak zorunlu karşılık oranlarına ilişkin istisna
GEÇİCİ MADDE 8 – (Ek:RG-28/12/2019-30992)(33)
(1) Kredi büyüme oranları 10/A maddesinin birinci fıkrasında belirtilen koşulları 27/12/2019 yükümlülük tarihinden önce sağlayan ancak 27/12/2019 yükümlülük tarihinden itibaren sağlamayan bankalara, 10/A maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen zorunlu karşılık oranları, koşulları sağlayıncaya kadar uygulanmaz.
Kredi büyümesine göre farklılaşma uygulamasında selektif sektörlere kullandırılan kredilerin dikkate alınmasına ilişkin geçici uygulama
GEÇİCİ MADDE 9 – (Ek:RG-7/3/2020-31061) (37)
(1) Ek-1’de yer alan selektif sektörlere kullandırılan 2 yıldan uzun vadeli kredilerdeki değişimin hesaplanmasında, 27/11/2020 yükümlülük tarihine kadar içinde bulunulan zorunlu karşılık dönemine ilişkin üç aylık ortalama ile 6/9/2019 – 15/11/2019 yükümlülük tarihleri arasındaki üç aylık ortalama dikkate alınır. 27/11/2020 yükümlülük tarihinden itibaren ise bu Tebliğin 10/A maddesi çerçevesinde yıllık değişim hesaplanır.
Kredi büyümesine göre farklılaşma uygulamasında 25/12/2020 yükümlülük tarihine kadar geçici uygulama
GEÇİCİ MADDE 10 – (Ek:RG-20/6/2020-31161)(39) (Mülga:RG-27/11/2020-31317)(41)
Türk lirası zorunlu karşılıkların döviz cinsinden tesis edilmesi imkânına ilişkin 17/9/2021 yükümlülük tarihine kadar geçici uygulama
GEÇİCİ MADDE 11 – (Ek:RG-1/7/2021-31528)(43)
(1) Tebliğin 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde yer alan oran 17/9/2021 yükümlülük tarihine kadar tabloda belirtildiği şekilde yüzde 10 olarak uygulanır.
| İmkân Dilimleri (%) |
Katsayı |
| 0-10 |
1,0 |
Zorunlu karşılığa tabi varlıklara ilişkin geçici uygulama
GEÇİCİ MADDE 12– (Ek:RG-23/4/2022-31818)(46)
(1) Tebliğin 4 üncü maddesinin üçüncü fıkrası kapsamında belirlenen zorunlu karşılığa tabi varlıkların 31/5/2022 tarihi itibarıyla 31/12/2021 tarihine göre usul ve esasları Merkez Bankasınca belirlenen büyüme oranı yüzde 20,00’nin üzerinde olan bankaların 31/12/2021 ile 31/3/2022 tarihlerinde mevcut bakiyeleri arasındaki farkın yüzde 20,00’si oranında 10/6/2022 tarihinden 24/11/2022 tarihine kadar Türk lirası cinsinden zorunlu karşılık bloke olarak tesis edilir.
(2) Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulunun izni ile 31/5/2022 tarihi itibarıyla son bir yıl içinde faaliyete başlayan bankalara bu maddenin birinci fıkra hükümleri uygulanmaz.
Zorunlu karşılığa tabi yükümlülüklere ilişkin geçici uygulama
GEÇİCİ MADDE 13– (Ek:RG-11/5/2022-31832)
(1) Finansman şirketlerine Tebliğin 6 ncı maddesinin birinci fıkrasındaki oranlar 13/5/2022 (dahil) hesaplama tarihine kadar yüzde 0 olarak uygulanır.
(2) Finansman şirketlerine Tebliğin 6 ncı maddesinin ikinci fıkrasındaki oranlar 13/5/2022 (dahil) hesaplama tarihine kadar yüzde 0, 23/12/2022 (dahil) hesaplama tarihine kadar yüzde 3 olarak uygulanır.
(3) (Ek:RG-10/6/2022-31862)(49) Finansman şirketlerinin 23/4/2022 tarihli ve 31818 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Zorunlu Karşılıklar Hakkında Tebliğ (Sayı: 2013/15)’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Sayı: 2022/17) ile ilk kez zorunlu karşılığa tabi hale getirilen yurt içi bankalardan kullanılan kredilerinden 23/4/2022 tarihi itibarıyla mevcut olanlar vadeleri sonuna kadar zorunlu karşılığa tabi yükümlülükler arasına dâhil edilmez.
Yürürlük
MADDE 15 – (1) Bu Tebliğ 17/1/2014 tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 16 – (1) Bu Tebliğ hükümlerini Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanı yürütür.
(1) Bu değişiklik 1/8/2014 tarihinde yürürlüğe girer
(2) Bu değişiklik 13/3/2015 tarihinde yürürlüğe girer.
(3) Bu değişiklik 27/2/2015 tarihinde geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
(4) Bu değişiklik 5/6/2015 tarihinde yürürlüğe girer.
(5) Dördüncü maddenin ikinci fıkrası 3/7/2015 tarihinde yürürlüğe girer.
(6) Bu değişiklik 3/7/2015 tarihinde yürürlüğe girer.
(7) Bu değişiklik 9/10/2015 tarihinde yürürlüğe girer.
(8) Bu değişiklik 31/12/2015 tarihinde yürürlüğe girer.
(9) Bu değişiklik 12/2/2016 tarihinde yürürlüğe girer.
(10) Bu değişiklik 12/8/2016 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
(11) Bu değişiklik 21/10/2016 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
(12) Bu değişiklik 21/10/2016 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
(13) Bu değişiklik 18/11/2016 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
(14) Bu değişiklik 18/11/2016 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
(15) Bu değişiklik 30/12/2016 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
(16) Bu değişiklik 3/11/2017 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
(17) Bu değişiklik 20/4/2018 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
(18) Bu değişiklik 27/7/2018 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
(19) Bu değişiklik 27/07/2018 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
(20) Bu değişiklik 28/12/2018 tarihinde yürürlüğe girer.
(21) Bu değişiklik 11/1/2019 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
(22) Bu değişiklik 8/2/2019 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
(23) Bu değişiklik 22/2/2019 tarihinde yürürlüğe girer.
(24) Bu değişiklik 3/5/2019 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
(25) Bu değişiklik 3/5/2019 tarihinde yürürlüğe girer.
(26) Bu değişiklik 17/5/2019 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
(27) Bu değişiklik 16/9/2022 tarihinde yürürlüğe girer.
(28) Bu değişiklik 26/7/2019 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
(29) 20/8/2019 tarihli ve 30864 sayılı Resmî Gazete’ de yayımlanan değişiklik ile bu Bölüm başlığı “Kaldıraç Oranına Dayalı Zorunlu Karşılık” iken metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir.
(30) Bu değişiklik 9/8/2019 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
(31) Bu değişiklik 20/9/2019 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
(32) Bu değişiklik 29/11/2019 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
(33) Bu değişiklik 27/12/2019 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
(34) 28/12/2019 tarihli ve 30992 sayılı Resmî Gazete’ de yayımlanan değişiklik ile maddeye bu fıkra eklenmiş, diğer fıkralar buna göre teselsül ettirilmiştir.
(35) Bu değişiklik 10/1/2020 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
(36) 7/3/2020 tarihli ve 31061 sayılı Resmî Gazete’ de yayımlanan değişiklikle maddeye ikinci fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki üçüncü fıkra eklenmiş ve diğer fıkralar buna göre teselsül ettirilmiştir.
(37) Bu değişiklik 6/3/2020 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
(38) Bu değişiklik 6/3/2020 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
(39) Bu değişiklik 12/6/2020 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
(40) Bu değişiklik 10/7/2020 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
(41) Bu değişiklik 11/12/2020 tarihinde yürürlüğe girer.
(42) Bu değişiklik 19/2/2021 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
(43) Bu değişiklik 19/7/2021 tarihinde yürürlüğe girer.
(44) Bu değişiklik 17/9/2021 tarihinde yürürlüğe girer.
(45) Bu değişiklik 28/10/2021 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
(46) Bu değişiklik 29/4/2022 tarihinde yürürlüğe girer.
(47) 23/4/2022 tarihli ve 31818 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan değişiklik ile bu bölüm başlığı “Zorunlu Karşılığa Tabi Yükümlülükler” iken metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir.
(48) Bu değişiklik 27/5/2022 tarihinde yürürlüğe girer.
(49) Bu değişiklik 27/5/2022 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
(50) Bu değişiklik 2/9/2022 tarihinde yürürlüğe girer.
(51) Bu değişiklik 23/12/2022 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
(Ek:RG-7/3/2020-31061) (Mülga:RG-27/11/2020-31317)(41) Ek-1
| |
Tebliğin Yayımlandığı Resmî Gazete’nin |
| Tarihi |
Sayısı |
| 25/12/2013 |
28862 |
| Tebliğde Değişiklik Yapan Tebliğlerin Yayımlandığı Resmî Gazetelerin |
| Tarihi |
Sayısı |
| 1. |
26/3/2014 |
28953 |
| 2. |
25/7/2014 |
29071 |
| 3. |
3/1/2015 |
29225 |
| 4. |
12/3/2015 |
29293 |
| 5. |
30/5/2015 |
29371 |
| 6. |
29/8/2015 |
29460 |
| 7. |
26/12/2015 |
29574 |
| 8. |
9/1/2016 |
29588 |
| 9. |
10/8/2016 |
29797 |
| 10. |
7/9/2016 |
29824 |
| 11. |
22/10/2016 |
29865 |
| 12. |
1/11/2016 |
29875 |
| 13. |
19/11/2016 |
29893 |
| 14. |
26/11/2016 |
29900 |
| 15. |
11/1/2017 |
29945 |
| 16. |
8/11/2017 |
30234 |
| 17. |
9/5/2018 |
30416 |
| 18. |
9/8/2018 |
30504 |
| 19. |
14/8/2018 |
30509 |
| 20. |
22/12/2018 |
30633 |
| 21. |
19/1/2019 |
30660 |
| 22. |
16/2/2019 |
30688 |
| 23. |
20/4/2019 |
30751 |
| 24. |
11/5/2019 |
30771 |
| 25. |
28/5/2019 |
30787 |
| 26. |
22/6/2019 |
30809 |
| 27. |
7/8/2019 |
30855 |
| 28. |
20/8/2019 |
30864 |
| 29. |
21/9/2019 |
30895 |
| 30. |
9/12/2019 |
30973 |
| 31. |
28/12/2019 |
30992 |
| 32. |
18/1/2020 |
31012 |
| 33. |
7/3/2020 |
31061 |
| 34. |
18/3/2020 |
31072 |
| 35. |
20/6/2020 |
31161 |
| 36. |
18/7/2020 |
31189 |
| 37. |
21/8/2020 |
31220 |
| 38. |
27/11/2020 |
31317 |
| 39. |
24/2/2021 |
31405 |
| 40. |
1/7/2021 |
31528 |
| 41. |
15/9/2021 |
31599 |
| 42. |
9/11/2021 |
31654 |
| 43. |
21/12/2021 |
31696 Mükerrer |
| 44. |
23/04/2022 |
31818 |
| 45. |
11/5/2022 |
31832 |
| 46. |
10/6/2022 |
31862 |
| 47. |
20/8/2022 |
31929 |
| 48. |
31/8/2022 |
31939 |
| 49. |
31/12/2022 |
32060 5.Mükerrer |
