Belge Düzeni Fatura irsaliye yolcu taşıma bileti
Süleyman TURAN
Yeminli Mali Müşavir
[email protected]
I- GİRİŞ:
Bilindiği gibi, 213 sayılı Vergi Usul Kanunun (1) 227. maddesinde;
“Bu Kanunda aksine hüküm bulunmadıkça bu Kanuna göre tutulan ve üçüncü şahıslarla olan münasebet ve muamelelere ait olan kayıtların tevsikinin mecburidir.
Bu Kanuna göre kullanılan veya bu Kanunun Maliye Bakanlığına verdiği yetkiye dayanılarak kullanma mecburiyeti getirilen belgelerin, öngörülen zorunlu bilgileri taşımaması halinde bu belgeler vergi kanunları bakımından hiç düzenlenmemiş sayılır.
Maliye Bakanlığı, düzenlenmesi mecburi olan belgelerde bulunması gereken zorunlu bilgileri belirlemeye ve bu belgelerden uygun gördüklerine, düzenleme saatinin yazılması mecburiyetini getirmeye yetkilidir.” hükümleri yer almaktadır.
Aynı Kanunun Mükerrer 257. maddesinin 1/1. bendine göre de Maliye Bakanlığı, mükellef ve meslek grupları itibariyle muhasebe usul ve esaslarını tespit etmeye, tutulmakta olan defter ve belgeler ile bunlara ilaveten tutulmasını veya düzenlenmesini uygun gördüğü defter ve belgelerin mahiyet, şekil ve ihtiva etmesi zorunlu bilgileri belirlemeye ve bunlarda değişiklik yapmaya, 1/6. bendinde yer alan hükme göre de, vergi güvenliğini sağlamak amacıyla niteliklerini belirleyip onayladığı elektrikli, elektronik, manyetik ve benzeri cihazlar ve sistemleri kullandırmaya ilişkin zorunluluk getirmeye, uygulamaya ait usul ve esasları belirlemeye yetkili kılınmıştır.
Ayrıca, 3100 Sayılı KDV Mükelleflerinin Ödeme Kaydedici Cihazları Kullanmaları Mecburiyeti Hakkında Kanunun (2) 1/1. bendinde “Satışı yapılan malları aynen veya işlendikten sonra satışını yapanlar dışındaki kimselere satan veya aynı kimselere hizmet veren birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, bu Kanuna göre ödeme kaydedici cihaz kullanmak mecburiyetindedirler.” hükmü yer almaktadır.
Vergi mükelleflerinin faaliyetleri ile ilgili kayıtların tevsikinde kullanılması gereken belgeler, Vergi Usul kanunun 229 ve müteakip maddelerinde sayılmıştır. (3) Ayrıca Maliye Bakanlığı, açıklanan Kanun maddesindeki yetkilerine dayanarak, mezkur Kanunda sayılmayan bazı belgeleri kullanma mecburiyeti getirmekte ve belgelerde bulunması gereken zorunlu bilgileri belirlemektedir.
Bu yazımızda, 02.03.2011 tarihinde yayımlanan 406 Sıra No.lu VUK Kanunu Genel Tebliği (4) ile, belge düzeni ile ilgili yapılan son düzenlemeler açıklanacaktır.
II- BELGE DÜZENİ İLE İLGİLİ OLARAK YAPILAN SON DÜZENLEMELER:
- Turizm Organizasyonu Faaliyetinde Bulunan Mükelleflerin Düzenledikleri Turlara Ait Vasıtalarda Bulunması Gereken Belge:
Bilindiği gibi, 177 Sıra Numaralı VUK Genel Tebliğinin (5) (I). bölümünde, turizm organizasyonu faaliyeti ile iştigal eden firmaların düzenledikleri turlara ait vasıtaların seyri sırasında, vasıtalarında bulunması ve istenildiğinde yetkililere ibraz edilmesi gereken belgeler sayılmış (6) bu belgelerin vasıtalarda bulundurulması şartıyla ayrıca yolcu listesi ve yolcu taşıma bileti aranmayacağı ifade edilmiştir. Sayılan belgeler arasında, Kültür ve Turizm Bakanlığınca verilmiş bulunan “Seyahat ve Acenta İşletme Belgesi”nin aslı veya noter tasdikli sureti de yer almaktadır.
Diğer taraftan, seyahat acentalarının ve şubelerinin kuruluş ve çalışma esaslarını, hizmetlerinin kapsamını ve niteliklerini ve diğer hususları düzenleyen Seyahat Acentaları Yönetmeliğinin (7) “Paket tur ve turlarda bulundurulması gereken belgeler” başlıklı 40. maddesinde, paket tur ve turlarda seyahat acentası yetkilisinin, seyahat acentası işletme belgesinin Türkiye Seyahat Acentaları Birliği tarafından onaylanmış suretini bulundurmasının zorunlu olduğu belirtilmiştir.
Vergi Usul Kanunun Mükerrer 257/1-1. bent hükmünün verdiği yetkiye istinaden Maliye Bakanlığı, mezkûr Yönetmelik hükmü de dikkate alınarak, 02.03.2011 tarihinden itibaren, turizm organizasyonu faaliyetinde bulunan mükelleflerin, düzenledikleri turlarda kullanılan vasıtaların seyri sırasında bulunması zorunlu olan Kültür ve Turizm Bakanlığınca verilmiş seyahat acente işletme belgesinin aslı veya noter onaylı örneği yerine,Türkiye Seyahat Acenteleri Birliğince tasdik edilmiş suretinin bulundurulması hâlinde de ayrıca yolcu listesi ve yolcu taşıma bileti zorunluluğunun aranmaması uygun bulunmuştur.
- Müşterilerine Servis Esasına Göre Yemek Hizmeti Veren İşyerlerinde Belge Düzeni:
Maliye Bakanlığına intikal eden olaylardan, bedeli alındıktan sonra yiyecek ve içeceklerin müşterilerin kendilerince servis edilmesi esasına göre yemek hizmeti verilen işyerlerinde, müşterilerin talep ettikleri yiyecek ve içeceklerin takip edilebilmesi amacıyla ödeme kaydedici cihazlardan bağımsız olarak sipariş bilgilerini gösteren ve malî geçerliliği olmayan fiş veya belgeler üreten çeşitli cihazlar kullanıldığı anlaşılmaktadır.
Vergi Usul Kanunun 227/3. fıkrasında, VUK’ na göre kullanılan veya kullanma mecburiyeti getirilen belgelerin, öngörülen zorunlu bilgileri taşımaması halinde bu belgelerin Vergi Kanunları bakımından hiç düzenlenmemiş sayılacağı, aynı Kanunun Mükerrer 257/1-6 bent hükmü ile, vergi güvenliğini sağlamak amacıyla niteliklerini belirleyip onayladığı elektrikli, elektronik, manyetik ve benzeri cihazlar ve sistemleri kullandırmaya ilişkin zorunluluk getirmeye ve uygulamaya ait usul ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkili kılınmıştır.
Ayrıca, 3100 sayılı KDV Mükelleflerinin ÖKC Kullanmaları Mecburiyeti Hakkında Kanunun (8) 1. maddesinin (1) numaralı bendinde, satışı yapılan malları aynen veya işlendikten sonra satışını yapanlar dışındaki kimselere satan veya aynı kimselere hizmet veren birinci ve ikinci sınıf tüccarların, bu Kanuna göre ÖKC kullanmak mecburiyetinde oldukları hüküm altına alınmıştır.
Maliye Bakanlığı, açıklanan Kanun hükümlerinin tanıdığı yetkiye istinaden, söz konusu işyerlerinde müşteriye, sipariş ettiği ürünleri takip etmesi ve alması için verilen belgeleri üreten cihazların, 01.07.2011 tarihinden itibaren ödeme kaydedici cihazlara bağlı olarak kullanılması zorunluluğu getirilmiştir.
Buna göre, söz konusu takip cihazlarının, yapılan satışa ilişkin olarak yalnızca ödeme kaydedici cihaz tarafından otomatik olarak iletilecek bilgilere göre (herhangi bir manüel giriş yapılmaksızın) fiş üretecek nitelikte olması gerekmektedir.
Bahse konu cihazların ödeme kaydedici cihazlara bağlanma işlemi, ödeme kaydedici cihaz firmalarının yetkili servislerince yapılacaktır. Ancak, bağlanma işleminden önce, ilgili ödeme kaydedici cihaz firmalarınca Maliye Bakanlığına müracaat edilerek, yapılacak bağlantının 3100 sayılı Kanun ve ilgili Tebliğlerle belirlenen usul ve esaslara uygunluğu açısından izin alınması gerekmektedir.
Bedeli alındıktan sonra yiyecek ve içeceklerin müşterilerin kendilerince servis edilmesi esasına göre yemek hizmeti verilen işyerlerini işleten mükelleflerin, getirilen bu zorunluluğa uymadıklarının tespiti halinde haklarında her bir tespit için Vergi Usul Kanunun Mükerrer 355. maddesine göre özel usulsüzlük cezası uygulanacaktır.
Buna göre, servis esassına göre yemek hizmeti verilen işyerlerinde, 01.07.2011 tarihinden itibaren siparişe göre otomatik belge üretecek cihazın kullanılmaması halinde her bir tespit için;
– Birinci sınıf tüccarlar hakkında 1.070,00 TL,
– İkinci sınıf tüccarlar hakkında 530,00 TL özel usulsüzlük cezası kesilecektir.
- Şehirler Arası Karayoluyla Yapılan Yolcu Taşımacılığında Belge Düzeni:
Vergi Usul Kanunun 233. maddesinde, “… ……Perakende satış fişi ile giriş ve yolcu taşıma biletleri seri ve sıra numarası dâhilinde teselsül ettirilir. Bu fiş ve biletler kopyalı iki nüsha olarak tanzim edilir ve bir nüshası müşteriye verilir…” hükmü yer almaktadır.
Diğer taraftan, VUK Uyarınca Vergi Mükellefleri Tarafından Kullanılan Belgelerin Basım ve Dağıtımı Hakkında Yönetmeliğin (9) 7. maddesinin (E/2) bölümünde giriş ve yolcu taşıma biletlerinde, işletmenin ticaret unvanı veya mükellefin adı soyadı, vergi dairesi adı ve hesap numarasının yazılacağı veya aynı bilgilerin teslimden önce matbaa işletmecisince firma kaşesi ile basılacağı; seri ve müteselsil sıra numarasının mutlaka baskı anında yazılmış olacağı, düzenleme tarihi ve alınan paranın miktarına ilişkin hususlar için yer ayrılacağı ifade edilmiştir. Aynı Yönetmeliğin 10/5-a bendi uyarınca yolcu taşıma biletlerinin boyu 8 cm ve eni ise 17 cm ebadında olacaktır.
Bilindiği gibi, 173 Sıra Numaralı VUK Genel Tebliğinin (10) (C/5) bölümünde, şehirlerarası yolcu taşıma işiyle uğraşan otobüs işletmecilerinin kullanacakları yolcu taşıma biletleri ve yolcu listelerini bağlı bulundukları vergi dairesinin bulunduğu ildeki anlaşmalı matbaalara bastıracakları ancak, bir otobüs firmasının veya firmalarının biletlerinin komisyoncular tarafından satılması halinde, yolcu taşıma biletleri ve yolcu listelerinin otobüs komisyoncuları kendi vergi dairelerinin bulunduğu ildeki anlaşmalı matbaalara kendi adlarına bastıracakları ve bu şekilde bastırılacak biletlerin dış yüzü üzerinde, hangi firmanın biletinin olduğunu belirtir, ilgili firmanın, adı ve soyadı, varsa ticaret ünvanı gibi bilgiler ile amblemi yer alacağı, otobüs komisyoncuları, bu şekilde bastıracakları yolcu taşıma biletlerini, birbirini takip eden müteselsil seri ve sıra numarası dahilinde teselsül ettirecekleri, otobüs firmaları ise hizmet bedeli olarak komisyoncu adına düzenleyecekleri faturalarda satılan bilet miktar ve tutarını ayrıca gösterecekleri öte yandan, bir işletmenin kendi otobüsüyle yaptığı taşıma işi yanısıra, bağımsız otobüs sahiplerine de taşıma yaptırması halinde, bağımsız otobüs sahipleri tarafından bu işletmeye yapılan taşıma hizmeti karşılığında fatura düzenleneceği, ancak yolcu taşıma bileti ve yolcu listesinin gerek işletmeye bağlı otobüslere gerekse bağımsız otobüs sahiplerine yaptırılan taşımalarda işletme tarafından düzenleneceği açıklanmıştır.
356 Sıra Numaralı VUK Genel Tebliğinin (11) (A) bölümünde yer alan düzenleme aşağıdaki gibidir.
Karayolu Taşıma Kanunu (12) ve Karayolu Taşıma Yönetmeliği (13) uyarınca taşımacılık ve acentelik faaliyetlerinde bulunan gerçek ve tüzel kişilerce Ulaştırma Bakanlığından yetki belgesi alınması zorunlu bulunmaktadır. Yetki belgesi almış otobüs işletmecileri ile acentelerin, yukarıda açıklanan 173 sıra numaralı VUK Genel Tebliğinde yer alan düzenlemelere ilaveten, VUK’ nun Mükerrer 257. maddesi ile Maliye Bakanlığına tanınan yetkiye istinaden konu ile ilgil yapılan düzenleme aşağıdaki gibidir.
a) Şehirlerarası Yolcu Taşıma İşiyle Uğraşan Otobüs İşletmecilerinin Kendi Biletlerini Kullandırmak Suretiyle Yolcu Taşıttırmaları:
Şehirlerarası yolcu taşıma işiyle uğraşan otobüs işletmecileri, kendi otobüslerinde taşıyacakları yolcular için acentelere kendi biletlerini kullandırabileceklerdir. Acente, otobüs işletmecisi tarafından kendisine verilen yolcu taşıma biletini, her nüshasına kendi unvanını, adresini, vergi dairesini ve vergi kimlik numarasını içerir kaşeyi basmak suretiyle düzenleyecek ve bunları yolculara, yolcu listelerini de otobüs işletmesine bağlı otobüs yetkilisine verecek ve acentelik hizmet bedeli üzerinden otobüs işletmecisi firma adına fatura düzenleyecektir.
b) Yolcu Taşıma Biletlerinin Düzenlenmesinde ÖKC Kullanılması:
Şehirlerarası yolcu taşıma işiyle uğraşan otobüs işletmecilerinin yaptıkları yolcu taşıma hizmeti karşılığında, aşağıda açıklanan esaslar çerçevesinde 31 Seri No.lu ÖKC Genel Tebliğinin (14) I. bölümünde belirtilen bilgisayar bağlantılı ödeme kaydedici cihazlar kullanılabilecek ve bu cihazlar vasıtasıyla merkez, şube veya acenteler tarafından düzenlenen fişler, VUK’ da yer alan yolcu taşıma bileti olarak kabul edilecektir. Yolcu taşıma bileti düzenlemede kullanılacak bilgisayar bağlantılı ödeme kaydedici cihazların, 3100 sayılı Kanunun 5. maddesine göre Maliye Bakanlığınca onaylanması şarttır.
Bilgisayar bağlantılı ödeme kaydedici cihazlar kullanılmak suretiyle düzenlenecek yolcu taşıma biletleri, belirlenen şekil ve muhtevaya uygun olacaktır. Faaliyetlerinde bilgisayar bağlantılı ödeme kaydedici cihazları kullanan ve müşterilerine örneğe uygun yolcu taşıma bileti veren mükellefler, başka bir yolcu taşıma bileti düzenlemeyecektir. Düzenlenen yolcu taşıma biletlerinin aslı müşteriye verilecek, nüshası ise VUK’ nun muhafaza ve ibraz mecburiyetine ilişkin hükümleri uyarınca saklanacaktır.
Ödeme kaydedici cihaz kullanılarak yolcu taşıma bileti düzenlenmesinde ayrıca aşağıdaki esaslara da uyulması gerekmektedir.
– Yolcu taşıma biletlerinin bizzat otobüs işletmecilerinin merkezi veya bunların şubeleri tarafından düzenlenmesi halinde bilet, otobüs işletmecisi mükellefe ait ödeme kaydedici cihazdan verilecek ve dolayısıyla biletin mükellef bilgileri bölümünde otobüs işletmecisine ait bilgiler yer alacaktır.
– Yolcu taşıma biletinin acenteler tarafından düzenlenmesi halinde bilet, acentelere ait ödeme kaydedici cihazdan verilecek ve biletin baş tarafında bileti düzenleyen acenteye, mükellef bilgileri bölümünde ise ilgili otobüs işletmesine ait bilgiler yer alacaktır.
– Acenteler, sahibi oldukları ödeme kaydedici cihazlarla birden fazla otobüs işletmecisinin biletlerini de düzenleyebileceklerdir. Bu şekilde düzenlenen yolcu taşıma biletlerinde, bilet hangi otobüs işletmecisi adına düzenlenmişse belgenin üzerinde (acentenin yanı sıra) o otobüs işletmecisine ait mükellef bilgileri olacaktır. Bu takdirde adına bilet düzenlenen otobüs işletmelerine ait mükellef bilgileri ödeme kaydedici cihaza programlanacak ve mali bilgiler bilet sayıları da belirtilmek suretiyle cihaz hafızasında ve raporlarda (X, Z, mali hafıza) her bir otobüs işletmesi itibariyle ayrı ayrı gösterilecektir.
– Düzenlenen biletlere ilişkin bilgiler, bilgisayar bağlantılı ÖKC sistemlerinin özellikleri gereği, aynı anda (online olarak) otobüs işletmecilerine ait bilgisayar sistemlerine gönderilecektir.
– Buna göre ödeme kaydedici cihazlar kullanılmak suretiyle yapılacak bilet satışlarından elde edilecek gelir, vergi uygulamaları bakımından adına bilet düzenlenen otobüs işletmecisi mükellefin geliri olarak addedilecektir.
Anılan Kanunun Mükerrer 257/1-(1) numaralı bendi ile Maliye Bakanlığına verilen yetkiye istinaden yukarıda açıklanan bu düzenlemelere ilaveten, teknolojik gelişmeler sonucunda bu sektörde düzenlenecek yolcu taşıma biletlerinin daha kaliteli kâğıda basılması imkânı ve dağıtım kolaylığı dikkate alınarak şehirler arasında karayoluyla yapılan yolcu taşıma işiyle uğraşan mükelleflerin yolcu taşıma biletlerini bir nüsha ve dip koçanlı olarak (iki parçalı) düzenleyebilmeleri uygun görülmüştür.
Sözü edilen dip koçanlı yolcu taşıma biletlerinin dip koçanında ve yolcuya verilen parçasında ayrı ayrı olmak üzere mükellefin adı soyadı-unvanı, vergi dairesi, T.C kimlik numarası veya vergi kimlik numarası, biletin seri ve sıra numarasına ilişkin bilgiler ve özel işaret (amblem) yer alacaktır. Ayrıca, her iki parçada da bedel ve düzenlenme tarihi bilgileri için yer ayrılacaktır.
Dip koçanlı yolcu taşıma biletinin yolcuda kalacak parçası bu ölçüden aşağı olmamak üzere 7×12, mükellefçe muhafaza edilecek parçası ise 7×6,5 cm ebadında olacak şekilde anlaşmalı matbaalara bastırılacaktır.
Yolcu taşıma biletlerinin yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde düzenlenmemesi halinde her bir tespit için Vergi Usul Kanunun Mükerrer 355. maddesi uyarınca özel usulsüzlük cezası kesilecektir. Ayrıca söz konusu yolcu biletlerinin dip koçanları ve yolcuya verilen parçasıyla ilgili olarak aynı Kanunun “Kaçakçılık Suçları ve Cezaları” başlıklı 359. maddesinde yer alan fiillerin işlendiğinin tespiti durumunda Kanunun 367. maddesi uyarınca işlem yapılacaktır.
Buna göre, yolcu taşıma biletlerinin belirlenen esaslar çerçevesinde düzenlenmemesi halinde, VUK’ nun mükerrer 355. maddesi gereğince her bir tespit için;
– Birinci sınıf tüccarlar hakkında 1.070,00 TL,
– İkinci sınıf tüccarlar hakkında 530,00 TL özel usulsüzlük cezası kesilecektir.
Ayrıca, yolcu taşıma biletlerinin dip koçanları ve yolcuya verilen parçalarının muhteviyatı itibariyle yanıltıcı veya sahte olarak düzenleyenler hakkında Vergi Usul Kanunun 359. maddesinde yer alan cezaların uygulanması için, aynı Kanunun 367. maddesi gereğince Cumhuriyet Savcılığına suç duyurusunda bulunulacaktır. (15)
Şehirler arasında karayoluyla yapılan yolcu taşıma işiyle uğraşanlar tarafından düzenlenecek dip koçanlı yolcu taşıma biletlerinde yukarıda sayılan asgari bilgilerin yanı sıra istenilen diğer bilgilere de yer verilebileceği tabiidir.
- Şans Oyunlarında Belge Düzeni:
Önceki bölümde değinildiği üzere, Vergi Usul Kanunun 227.maddesinde bu Kanuna göre kullanılan veya bu Kanunun Maliye Bakanlığına verdiği yetkiye dayanılarak kullanma mecburiyeti getirilen belgelerin, öngörülen zorunlu bilgileri taşımaması halinde vergi kanunları bakımından hiç düzenlenmemiş sayılacağı belirtilmiş, ayrıca Maliye Bakanlığına, düzenlenmesi mecburi olan belgelerde bulunması gereken zorunlu bilgileri belirleme yetkisi verilmiştir.
Aynı Kanunun Mükerrer 257. maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinde de Maliye Bakanlığı, mükellef ve meslek grupları itibariyle muhasebe usul ve esaslarını tespit etmeye, bu Kanuna göre tutulmakta olan defter ve belgeler ile bunlara ilaveten tutulmasını veya düzenlenmesini uygun gördüğü defter ve belgelerin mahiyet, şekil ve ihtiva etmesi zorunlu bilgileri belirlemeye ve bunlarda değişiklik yapmaya yetkili kılınmıştır.
Söz konusu maddelerin Maliye Bakanlığına verdiği yetkiye istinaden şans oyunlarında belge düzenine ilişkin aşağıda açıklanan düzenlemeler yapılmıştır.
a) Spor Toto Teşkilat Başkanlığınca Oynatılan Sabit İhtimalli ve Müşterek Bahis Oyunları:
3289 sayılı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun (16) 2. maddesi uyarınca, futbol ve diğer spor müsabakalarına dayalı sabit ihtimalli ve müşterek bahis oyunlarının düzenlenmesi hak ve yetkisi Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğüne ait olup, Genel Müdürlük bu yetkisini 7258 sayılı Futbol ve Diğer Spor Müsabakalarında Bahis ve Şans Oyunları Düzenlenmesi Hakkında Kanunun (17) 2. maddesine istinaden Spor Toto Teşkilat Başkanlığı eliyle kullanmaktadır. Ayrıca, mezkûr madde hükmüne göre, Spor Toto Teşkilat Başkanlığı söz konusu oyunların düzenlenmesi hak ve yetkisini bizzat kullanabileceği gibi kısmen veya tamamen özel hukuk tüzel kişilerine devredebilmekte veya mal ve hizmet satın alma yoluna gidebilmektedir.
Anılan Başkanlık tarafından bu çerçevede hâlihazırda “iddaa” ve“spor toto” oyunları oynatılmakta olup, söz konusu oyunlar, Başkanlığın sözleşme ile bayilik ruhsatı verdiği sabit bayiler, sanal ortam bayileri ve gezici bayi aracılığı ile oynatılmaktadır.
Yukarıda yer verilen kanunlara istinaden çıkarılan Spor Müsabakalarına Dayalı Sabit İhtimalli ve Müşterek Bahis Oyunları Uygulama Yönetmeliğinin (18) 25. maddesi uyarınca yapılan sözleşme ile gezici bayilik faaliyetini yürütme yetkisi özel hukuk tüzel kişisi olan bir Başbayiye verilmiş olup, Başbayi tarafından da “gezici alt bayiler” aracılığı ile sabit ihtimalli ve müşterek bahis oyunları oynatılmaktadır.
Spor Toto Teşkilat Başkanlığınca yukarıda sayılan bayiler aracılığıyla oynatılan oyunlara ilişkin bilgiler, 5738 sayılı Spor Müsabakalarına Dayalı Sabit İhtimalli ve Müşterek Bahis Oyunlarının Özel Hukuk Tüzel Kişilerine Yaptırılması Hakkında Kanun (19) hükümleri gereği tesis edilen “Merkezî Bahis Sistemi”nde toplanmakta ve depolanmaktadır.
Söz konusu oyunların, gerek Spor Toto Teşkilat Başkanlığının sabit ve sanal ortam bayileri, gerekse Başbayi tarafından tesis edilen gezici alt bayiler aracılığıyla oynatılması karşılığında bayiler, Spor Toto Teşkilat Başkanlığından veya Başbayiden bu aracılık hizmetleri için komisyon ve ödeme primleri almaktadırlar. Bayilerin, söz konusu komisyon ve ödeme primleri için Spor Toto Teşkilat Başkanlığına veya Başbayiye, VUK hükümleri gereğince, fatura düzenlemeleri gerekmektedir.
Ancak, VUK’ nun yukarıda açıklanan hükümlerinin Maliye Bakanlığına verdiği yetkiye istinaden,
i) Spor Toto Teşkilat Başkanlığı tarafından, söz konusu Merkezî Bahis Sisteminden (Taraflar arasındaki işlemlere ilişkin bilgilerin elektronik ortamda takibine imkân veren, dışarıdan hiç bir müdahale yapılması mümkün olmayan ve oluşan tüm bilgileri değiştirilemeyecek ve silinemeyecek şekilde muhafaza edebilecek nitelikleri haiz olması şartıyla) her bir bayi itibariyle hâsılat, komisyon ve ikramiye ödeme primi vb. bilgileri ihtiva eden “Bayi Hâsılat Raporu” alınması, Başkanlığın sabit bayilerince de bu rapora istinaden kendi terminalleri vasıtası ile “Bakiye Raporunun” düzenlenmesi kaydıyla, Başkanlığın Bayi Hâsılat Raporuna istinaden kayıtlarını yapması; bayilerin ise fatura düzenlemeksizin Bakiye Raporuna istinaden hâsılat kayıtlarını yapmaları,
ii) Gezici Bayi vasfını haiz Başbayi tarafından söz konusu Merkezî Bahis Sisteminden (Taraflar arasındaki işlemlere ilişkin bilgilerin elektronik ortamda takibine imkân veren, dışarıdan hiç bir müdahale yapılması mümkün olmayan ve oluşan tüm bilgileri değiştirilemeyecek ve silinemeyecek şekilde muhafaza edebilecek nitelikleri haiz olması şartıyla) her bir gezici alt bayi itibariyle hâsılat, komisyon ve ikramiye ödeme primi vb. bilgileri ihtiva eden “Bayi Hâsılat Raporu” alınması; gezici alt bayiler tarafından ise, bayilik komisyonu ve ikramiye ödeme primi açısından, “Merkezi Bahis Sistemi“nden söz konusu Bayi Hâsılat Raporuna uygun olarak kendi terminalleri vasıtası ile “Bakiye Raporu” alınması kaydıyla, bayilerin hâsılat kayıtlarını fatura düzenlemeksizin Bakiye Raporuna istinaden yapması, Başbayinin de gider kayıtlarını Bayi Hâsılat Raporuna istinaden yapmaları uygun görülmüştür.
b) Türkiye Jokey Kulübü Tarafından Oynatılan Müşterek Bahis Oyunları:
6132 sayılı At Yarışları Hakkında Kanunun (20) 1. maddesinde yer alan hükme göre, Türkiye sınırları içerisinde at yarışları düzenlemeye, yurt içinde ve yurt dışında düzenlenen yarışlar üzerine yurt içinden ve yurt dışından müşterek bahis kabul etmeye Tarım ve Köyişleri Bakanlığı yetkilidir. Mezkûr Bakanlık aynı Kanunun 5. maddesine istinaden bu yetkisini süre belirtmek suretiyle Türkiye Jokey Kulübüne devretmiştir. Söz konusu yetkinin süresi Bakanlar Kurulunun 28.01.2008 tarihli ve 2008/13260 sayılı Kararı ile 22.11.2013 tarihine kadar uzatılmıştır. Türkiye Jokey Kulübü müşterek bahis faaliyetlerini sabit ve sanal bayileri aracılığıyla yürütmektedir.
Söz konusu oyunların Türkiye Jokey Kulübünün sabit ve sanal bayileri aracılığıyla bilet karşılığı oynatılması sonucunda bayilerin bu Kulüpten alacakları komisyon ve ödeme primleri için Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre, bayiler tarafından fatura düzenlenmesi gerekmektedir.
Ancak VUK’ nun yukarıda açıklanan hükümlerinin Maliye Bakanlığına verdiği yetkiye istinaden:
Türkiye Jokey Kulübü tarafından, “Merkezî Bilgi İşlem Sisteminden” (Taraflar arasındaki işlemlere ilişkin bilgilerin elektronik ortamda takibine imkân veren, dışarıdan hiç bir müdahale yapılması mümkün olmayan ve oluşan tüm bilgileri değiştirilemeyecek ve silinemeyecek şekilde muhafaza edebilecek nitelikleri haiz olması şartıyla) her bir bayi itibariyle yapılan satış ve ödenen kazançlı bilet tutarları üzerinden alınan prim tutarları vb. bilgileri ihtiva eden “Müşterek Bahis Oyun Raporu” alınması; anılan Kulübün sabit bayileri tarafından ise söz konusu rapora uygun olarak münferit “Bahis Oyun Raporu” alınması kaydıyla, Kulübün kayıtlarını Müşterek Bahis Oyun Raporuna, bayilerin ise hâsılat kayıtlarını fatura düzenlemeksizin Bahis Oyun Raporuna istinaden yapmaları uygun görülmüştür.
c) Ortak Hükümler:
Yukarıda sayılan raporların, faturada bulunması zorunlu asgari bilgileri taşıması ve azami 7 günlük süre içinde düzenlenmesi, ayrıca Vergi Usul Kanunu uyarınca muhafazası ve istenildiğinde ibraz edilmesi gerekmektedir. Diğer taraftan, bu belgelerin basımı için önceden izin alınması ve bunların anlaşmalı matbaalara bastırılması veya noterlere tasdik ettirilmesi zorunluluğu bulunmamaktadır.
Ayrıca, Gelir İdaresi Başkanlığı duyuracağı esaslar dâhilinde, Spor Toto Teşkilat Başkanlığı ve Başbayii ile Türkiye Jokey Kulübünden, devamlı olarak bilgi verilmesini isteyebilir.
Diğer taraftan, bu Tebliğ kapsamındaki Spor Toto Teşkilat Başkanlığı, Türkiye Jokey Kulübü, başbayi ve bayiler (Gezici alt bayiler ve sanal bayiler dahil) tarafından oynatılan oyunlar karşılığında müşteriye Vergi Usul Kanunu uyarınca ayrıca bir belge düzenlenip verilmeyecektir.
Öte yandan, Spor Toto Teşkilat Başkanlığı ile Türkiye Jokey Kulübünün sanal bayileri, yukarıda açıklanan ve ihdas edilen belge düzenine tâbi olmayıp, oynattıkları oyunlar karşılığında elde ettikleri hâsılat, komisyon, ikramiye ödeme primleri vb. gelirleri için bahsedilen Başkanlık veya Kulübe Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre fatura düzenleyeceklerdir.
DİPNOTLAR
(1) 10.01.1961 tarih ve 10703 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmıştır.
(2) 15.12.1985 tarih ve 18606 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmıştır.
(3) Vergi Usul Kanununa göre düzenlenmesi gereken belgeler:
– Fatura ve fatura yerine geçen perakende satış vesikaları,gider pusulası, müstahsil makbuzu,
– Serbest meslek makbuzu ve ücret bordrosu,
– Diğer evrak ve vesikalar, taşıma ve otel işletmelerine ilişkin belgeler,(Taşıma irsaliyesi, yolcu listesi, günlük müşteri listesi), muhabere evrakı, alacak ve borçları belgeleyen (Bono, poliçe, çek, senet ,tahvil, hisse senedi, finansman bonosu, kar ortaklığı belgesi ve benzeri belgeler ile diğer vesikalar, ekim sayım ilmuhaberi ve vergi karnesi,
(4) 02.03.2011 tarih ve 27862 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmıştır.
(5) 09.05.1987 tarih ve 19455 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmıştır.
(6) Mezkur Genel Tebliğe göre, kendi vasıtaları ile turizm organizasyonu yapan fırmaların vasıtanın seyri sırasında, Kültür ve Turizm Bakanlığınca verilmiş bulunan “Seyahat ve Acenta İşletme Belgesi” nin aslı veya noter tasdikli sureti, vasıtanın turizm şirketine ait olduğunu ispatlayan belge (ruhsatname) ve tura iştirak edenlerin isim listesi ve gidecekleri yeri gösteren belgenin,
* Kendi vasıtaları yanı sıra başkalarına ait vasıtaların da kiralanması suretiyle veya sadece başkalarına ait vasıtaların kiralanması suretiyle turizm organizasyonu yapan firmalarda, yukarıda belirtilen belgelerin yanında (2. bentte belirtilen belge hariç) turizm organizasyonu yapan firma ile kiralanan vasıta sahibi arasında yapılan kira sözleşmesi veya vasıta sahibi tarafından sefere çıkılmadan önce düzenlenmiş, seyahat yerlerini ve süresini de içeren faturanın,
* Vergi mükellefiyeti bulunmayan kişilerin (örneğin, bir iş yerinde çalışanların veya okulların) tur düzenlemesi halinde de otobüs firmasınca seyahat yerlerini ve süresini içerecek şekilde sefere çıkılmadan önce düzenlenmiş fatura veya varsa yazılı sözleşmenin bulunması gerekir.
(7) 05.10.2007 tarih ve 26664 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmıştır.
(8) 15.12.1984 tarih ve 18606 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmıştır.
(9) 02.02.1985 tarih ve 18654 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmıştır.
(10) 03.04.1986 tarih ve 19067 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmıştır.
(11) 23.02.2006 tarih ve 26089 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmıştır.
(12) 19.07.2003 tarih ve 25173 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmıştır.
(13) 11.06.2009 tarih ve 27255 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmıştır.
(14) 10.05.1991 tarih ve 20867 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmıştır.
(15) VUK’ nun 359. maddesine göre, muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenleyen veya bu belgeleri kullananlara on ekiz aydan üç yıla kadar, belgelerin asıl ve suretlerini kısmen veya tamamen sahte olarak düzenleyenler veya bu belgeleri kullananlara üç yıldan beş yıla kadar hapis cezası uygulanmaktadır.
(16) 28.05.1986 tarih ve 19120 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmıştır.
(17) 05.09.1959 tarih ve 10201 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmıştır.
(18) 28.02.2009 tarih ve 27155 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmıştır.
(19) 27.02.2008 tarih ve 26800 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmıştır.
(20) 15.07.1953 tarih ve 8458 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmıştır.
YARARLANILAN KAYNAKLAR
VUK Kanunu ve Genel Tebliğleri
