KOBİ İstatistikleri 2024: Girişim Sayısı, İstihdam, Ciro, Dış Ticaret ve Ar-Ge

TÜİK’in yayımladığı 2024 KOBİ istatistikleri, Yıllık Sanayi ve Hizmet İstatistikleri ile Girişimcilik ve İş Demografisi çalışmalarındaki revizyonlara paralel olarak güncellenmiştir. Mevzuata göre 250 kişiden az çalışanı olan ve yıllık net satış hasılatı veya mali bilançosu 500 milyon TL’yi aşmayan girişimler KOBİ sayılmaktadır.

Öne çıkan bulgular

3 milyon 928 bin girişim KOBİ sınıfındadır; toplam girişimlerin %99,6’sını oluşturur.
KOBİ’lerin ekonomideki payı (2024):
- İstihdam: %68,5
- Personel maliyeti: %43,5
- Ciro: %44,1
- Üretim değeri: %39,8
- Faktör maliyetiyle katma değer: %41,2
KOBİ’lerin sektör dağılımı (NACE Rev.2, 2024):
- Ticaret (toptan-perakende + taşıt onarımı): %35,1
- Ulaştırma ve depolama: %15,3
- İmalat sanayi: %12,1
KOBİ istihdamı içinde en yüksek pay imalatta: İmalat KOBİ’lerinin KOBİ istihdamındaki payı %25,4. Aynı sektör, katma değer (%34,9) ve üretim değerinde (%41,2) de yüksek ağırlığa sahip.
Verimlilik ve maliyet (çalışan başına):
- KOBİ ortalama katma değer: 2015’te 26 bin TL → 2024’te 479 bin TL
- Orta ölçekli girişimler: 2024’te 969 bin TL ile en yüksek katma değer
- KOBİ ortalama personel maliyeti: 2015’te 17 bin TL → 2024’te 253 bin TL
- Orta ölçekli girişimler: 2024’te 439 bin TL ile en yüksek personel maliyeti
Teknoloji düzeyi (imalat KOBİ’leri):
- KOBİ’lerin %54,8’i düşük teknoloji sınıfında üretim yapar.
- Yüksek teknoloji sınıfında üretim yapan KOBİ sayısı: 3.790
Girişim demografisi:
- KOBİ doğum oranı: 2023’te %15,3 → 2024’te %15,9
- 2024’te doğan KOBİ’lerin istihdam payı %7,0
- En yüksek doğum oranı mikro ölçekli girişimlerde (%17,3)
Dış ticaret:
- KOBİ’lerin payı: ihracat %29,6, ithalat %15,9
- 2024’te KOBİ ihracatı 76 milyar $, ithalatı 51 milyar $ (2015’e göre artış)
- KOBİ ihracatının %48’i Avrupa, %34,3’ü Asya ülkelerine
- KOBİ ihracatının %91,1’i imalat sanayi ürünleri
Ar-Ge ve patent:
- KOBİ’ler 119 milyar 151 milyon TL Ar-Ge harcaması yaparak şirketler Ar-Ge toplamının %28,8’ini gerçekleştirdi.
- TZE Ar-Ge personelinin %43,7’si KOBİ’lerde
- 2024’te KOBİ’lerde 1.417 patent başvurusu, 615 patent tescili (başvuruda küçük; tescilde orta ölçek önde)