Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No: 452)

VUK Tebliği 452

03 Haziran 2015 Tarihli Resmi Gazete

Sayı: 29375

Maliye Bakanlığı (Gelir İdaresi Başkanlığı)’ndan:

1. Giriş (Değişik:RG-8/1/2025-32776)

12/11/2011 tarihli ve 28110 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Elektronik Ürün Senedi Yönetmeliği uyarınca Elektronik Ürün Senedinin (ELÜS) her bir alım satım işlemi için anılan Yönetmeliğin 7 nci maddesinin üçüncü fıkrası kapsamında düzenlenen Elektronik Ürün Senedi Alım Satım Belgesi (ELÜS Alım Satım Belgesi) ve dördüncü fıkrası kapsamında düzenlenen Elektronik Ürün Senedi İşlem Sonuç Belgesi (ELÜS İşlem Sonuç Belgesi)’nin 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanunu uyarınca düzenlenmesi zorunlu belgeler kapsamına alınması ve bu belgeleri düzenleyenlere bilgi verme zorunluluğu getirilmesi bu Tebliğin konusunu teşkil etmektedir.

2. Yetki

Vergi Usul Kanununun mükerrer 257 nci maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinde, Maliye Bakanlığının, mükellef ve meslek grupları itibarıyla muhasebe usul ve esaslarını tespit etmeye, mezkûr Kanuna göre tutulmakta olan defter ve belgeler ile bunlara ilaveten tutulmasını veya düzenlenmesini uygun gördüğü defter ve belgelerin mahiyet, şekil ve ihtiva etmesi zorunlu bilgileri belirlemeye, bunlarda değişiklik yapmaya; bedeli karşılığında basıp dağıtmaya veya üçüncü kişilere bastırıp dağıtmaya veya dağıttırmaya, bunların kayıtlarını tutturmaya, bu defter ve belgelere tasdik, muhafaza ve ibraz zorunluluğu getirmeye veya kaldırmaya, yine mezkûr Kanuna göre tutulacak defter ve düzenlenecek belgelerin tutulması ve düzenlenmesi zorunluluğunu kaldırmaya yetkili olduğu hükme bağlanmış, (4) numaralı bendinde ise “Bu Kanunun 149 uncu maddesine göre devamlı bilgi vermek zorunda olanlardan istenilen bilgiler ile vergi beyannameleri ve bildirimlerin, şifre, elektronik imza veya diğer güvenlik araçları konulmak suretiyle internet de dahil olmak üzere her türlü elektronik bilgi iletişim araç ve ortamında verilmesi, beyanname ve bildirimlerin yetki verilmiş gerçek veya tüzel kişiler aracı kılınarak gönderilmesi hususlarında izin vermeye veya zorunluluk getirmeye, beyanname, bildirim ve bilgilerin aktarımında uyulacak format ve standartlar ile uygulamaya ilişkin usul ve esasları tespit etmeye, bu zorunluluğu beyanname, bildirim veya bilgi çeşitleri, mükellef grupları ve faaliyet konuları itibarıyla ayrı ayrı uygulatmaya” Maliye Bakanlığının yetkili olduğu hükmüne yer verilmiştir.

Mezkûr Kanunun 149 uncu maddesinde de “Kamu idare ve müesseseleri (Kamu hizmeti ifa eden kurum ve kuruluşlar dahil) ile gerçek ve tüzel kişiler vergilendirmeye ilişkin olaylarla ilgili olarak Maliye Bakanlığı ve vergi dairesince kendilerinden yazı ile istenecek bilgileri belli fasılalarla ve devamlı olarak yazı ile vermeye mecburdurlar.” hükmü mevcuttur.

Vergi Usul Kanununun yukarıda belirtilen maddelerinin Maliye Bakanlığına verdiği yetkiye istinaden yapılan düzenlemeler aşağıda yer almaktadır.

3. ELÜS Alım Satımında Düzenlenecek Belge (Değişik:RG-8/1/2025-32776)

10/2/2005 tarihli ve 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu ile tarım ürünleri ticaretini kolaylaştırmak, depolanması için yaygın bir sistem oluşturmak, ürün sahiplerinin mallarının emniyetini sağlamak ve kalitesini korumak, ürünlerin sınıf ve derecelerinin yetkili sınıflandırıcılar tarafından saptanmasını sağlamak, tarım ürünleri lisanslı depo işleticilerinin kişiler arasında ayrım yapmaksızın tarım ürünlerini kabul etmelerini temin etmek, ürünlerin mülkiyetini temsil eden ve finansmanını, satışını ve teslimini sağlayan ürün senedi düzenlemek ve standartları belirlenmiş tarım ürünlerinin ticaretini geliştirmek üzere, tarım ürünleri lisanslı depoculuk sisteminin kuruluş, işleyiş ve denetimine ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir.

Lisanslı depoculuk sisteminde; tarım ürünlerinin sınıf ve kaliteleri yetkili sınıflandırıcı olarak isimlendirilen laboratuvarlarca belirlenmekte, ardından, lisanslı depolarda depolanmakta ve bu ürünlerin ticareti, ürünün mülkiyetini temsilen lisanslı depo işletmesince düzenlenen ürün senetleri vasıtasıyla Ticaret Bakanlığınca yetkilendirilen ticaret borsalarında yapılmaktadır.

Elektronik Ürün Senedi Yönetmeliğinde ise basılı ürün senedi hükmünde olmak üzere depolamak amacıyla teslim ve kabul edilen ürünler için lisanslı depo işletmelerince elektronik ortamda oluşturulan ELÜS’lerin kayden izlenmesi, devredilmesi, değiştirilmesi, iptali ve güvenliğine, bu hizmetleri yürütecek kuruluşun lisans alması, faaliyeti ile denetimine ve ELÜS’e yönelik diğer işlemlere ilişkin usul ve esaslar düzenlenmiştir.

Mezkûr Yönetmeliğin 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde Borsa (TÜRİB), elektronik ürün senetleri ile elektronik ürün senetlerine dayalı vadeli işlem sözleşmelerinin işlem gördüğü Türkiye Ürün İhtisas Borsası Anonim Şirketi, (d) bendinde Elektronik Kayıt Kuruluşu (EKK), ELÜS’lerin sistem üzerinden oluşturulmasını sağlamak, bu senetlere bağlı tüm hak ve yükümlülükler ile işlemleri ilgili taraflar itibarıyla kayden izlemek amacıyla Ticaret Bakanlığından lisans almış anonim şirket, (e) bendinde ise ELÜS, lisanslı depo işletmesince, elektronik kayıt kurallarına uygun olarak sistem üzerinde oluşturulan elektronik kayıt olarak tanımlanmıştır.

Ayrıca mezkûr Yönetmeliğin 7 nci maddesinin üçüncü fıkrasında EKK’ya ELÜS’lerin her bir alım satım işleminden takas hesapları üzerinden takası tamamlananlar için bir ELÜS Alım Satım Belgesi oluşturma ve bu belgeyi alıcı ve satıcı taraflara elektronik ortamda gönderme, dördüncü fıkrasında ise TÜRİB tarafından yetkilendirilen aracı kurumların Borsadaki alım satım işlemlerinde (kendi nam ve hesabına yapılanlar dâhil) EKK tarafından düzenlenen ELÜS Alım Satım Belgesi yerine, yapılan alım satımların, verilen hizmetlerin ve bunlar için alınan nakdin mahiyetini göstermek ve gerektiğinde ibraz edilmek üzere ELÜS İşlem Sonuç Belgesi düzenleme ve bu belgeyi alıcı ve satıcı taraflara elektronik ortamda gönderme zorunluluğu getirilmiştir. Mezkûr fıkralarda ayrıca ELÜS Alım Satım Belgesi ile ELÜS İşlem Sonuç Belgesinde bulunması zorunlu bilgiler belirlenmiştir.

Bu bağlamda, Vergi Usul Kanununun mükerrer 257 nci maddesinin Hazine ve Maliye Bakanlığına verdiği yetkiye dayanılarak Elektronik Ürün Senedi Yönetmeliğinin 7 nci maddesinin üçüncü fıkrası kapsamında düzenlenen ELÜS Alım Satım Belgesi ile dördüncü fıkrası kapsamında düzenlenen ELÜS İşlem Sonuç Belgesi, Vergi Usul Kanunu uyarınca düzenlenmesi zorunlu belgeler kapsamına alınmıştır. Bu belgelerin düzenlenmesi, gönderilmesi ve kullanımına ilişkin esaslar aşağıda açıklanmıştır:

3.1. 5300 sayılı Kanun kapsamında lisanslı depo işletmelerinde depolanan tarım ürünlerinin bu ürünleri temsil eden ELÜS vasıtasıyla alım satımında her bir el değiştirme aşamasında EKK tarafından ELÜS Alım Satım Belgesi düzenlenecektir. Diğer taraftan, ELÜS’lerin Borsada alım satıma konu edilmesi durumunda ise TÜRİB tarafından yetkilendirilen aracı kurumlarca her bir alım satım işlemi sırasında ELÜS Alım Satım Belgesi yerine ELÜS İşlem Sonuç Belgesi düzenlenmesi gerekmektedir. Bu bakımdan, ELÜS alım satımına taraf olanlar bu işlemler için ayrıca fatura veya diğer herhangi bir belge düzenlemeyecek, alım satım işlemi Borsa dışında gerçekleşiyor ise bu işlemler EKK tarafından kendisine iletilen bilgilere göre düzenlenen ELÜS Alım Satım Belgesi ile, bu işlemler Borsada gerçekleştiriliyor ise aracı kurumlar tarafından düzenlenen ELÜS İşlem Sonuç Belgesi ile tevsik edilecektir.

Ayrıca Elektronik Ürün Senedi Yönetmeliğinin geçici 4 üncü maddesi kapsamında TÜRİB üyesi olmayan gerçek veya tüzel kişilerin doğrudan alım satım işlemlerinde, mezkûr Yönetmeliğin 7 nci maddesinin üçüncü fıkrası ve bu Tebliğin bu alt bölümü kapsamında EKK tarafından ELÜS Alım Satım Belgesi düzenlenecek ve işlemin taraflarına elektronik ortamda gönderilecektir.

Bu minvâlde, ELÜS alım satımına taraf olanların, EKK tarafından kendilerine iletilen ELÜS Alım Satım Belgesinin kâğıt çıktılarını veya aracı kurumlar tarafından kendilerine iletilen ELÜS İşlem Sonuç Belgesinin kâğıt çıktılarını vergi kanunlarının öngörmüş olduğu süreler dâhilinde muhafaza ve istenildiğinde ibraz etmekle yükümlü oldukları tabiidir.

3.2. ELÜS Alım Satım Belgesi en az aşağıdaki bilgileri ihtiva eder:

a) Düzenlenme tarihi.

b) İşlem tarihi.

c) Her hesap dönemi başından itibaren 1’den başlamak üzere düzenleme sırasına göre verilecek müteselsil sıra numarası.

ç) Her bir ELÜS satıcısı için her hesap dönemi başından itibaren 1’den başlamak üzere düzenleme sırasına göre verilecek müteselsil sıra numarası.

d) ELÜS’ü alan ve satanın;

1) Adı-soyadı/ünvanı.

2) Adresi.

3) Varsa vergi dairesi.

4) T.C. kimlik numarası (vergi kimlik numarası).

e) Alım satıma konu ELÜS’ün;

1) Temsil ettiği ürünün türü, tipi, hasat yılı, lisanslı depo işletmesinin ünvanı ve ürünün depolandığı yer.

2) Temsil ettiği alım satıma konu ürün miktarı.

3) Alım satım bedeli.

f) EKK’nın;

1) Ünvanı.

2) Adresi.

3) Vergi dairesi.

4) Vergi kimlik numarası.

(Bu bentteki bilgiler dip not olarak yazılacaktır.)

g) “452 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği uyarınca düzenlenmiştir.” ibaresi.

3.3. ELÜS İşlem Sonuç Belgesi en az aşağıdaki bilgileri ihtiva eder:

a) Borsa üyesinin ünvanı, vergi dairesi ve vergi kimlik numarası, birim/şube kodu (ELÜS İşlem Sonuç Belgesini düzenleyen her müstakil şube veya birimi tanıtmak üzere verilecek kod numarası).

b) İşlemin tarafı alıcının veya satıcının adı-soyadı/ünvanı, T.C. kimlik numarası/vergi kimlik numarası.

c) İşlemin karşı tarafı Borsa üyesinin ünvanı, vergi dairesi ve vergi kimlik numarası.

ç) Düzenleme tarihi.

d) Her hesap dönemi başından itibaren 1’den başlamak üzere düzenleme sırasına göre verilecek belge müteselsil sıra numarası (Her müstakil şube veya birim itibarıyla her hesap dönemi başından itibaren 1’den başlamak üzere düzenlenme sırasına göre verilecek müteselsil sıra numarası).

e) İşlem tarihi, işlem numarası ve işlem tipi.

f) ELÜS’e dayanak olan emtiaya ilişkin bilgileri içeren kod (ISIN), ELÜS’ün temsil ettiği ürünün türü, tipi, miktarı, hasat yılı ile lisanslı depo işletmesinin ünvanı ve ürünün depolandığı yer.

g) Alım veya satım bedeli.

ğ) Varsa komisyon tutarı ve diğer kesintiler.

h) “452 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği uyarınca düzenlenmiştir.” ibaresi.

4. Bilgi Verme Zorunluluğu (Değişik:RG-8/1/2025-32776)

Elektronik Ürün Senedi Yönetmeliğinin 7 nci maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkraları uyarınca ELÜS Alım Satım Belgesi ve ELÜS İşlem Sonuç Belgesi düzenlenme zorunluluğu bulunanlara, bu Tebliğin bu bölümünde açıklanan esaslar dâhilinde, düzenledikleri söz konusu belgelere ilişkin bilgilerin elektronik ortamda (Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı Bilgi Transfer Sistemine BTRANS aracılığıyla) gönderilmesi zorunluluğu getirilmiştir.

4.1. EKK tarafından düzenlenen her bir ELÜS Alım Satım Belgesine ilişkin bilgiler ile TÜRİB üyeleri tarafından düzenlenen her bir ELÜS İşlem Sonuç Belgesine ilişkin bilgilerin takip eden ayın son günü saat 24.00’a kadar BTRANS aracılığıyla gönderilmesi gerekmektedir.

4.2. ELÜS Alım Satım Belgesi ve ELÜS İşlem Sonuç Belgesi ile ilgili olarak istenecek bilgilere ilişkin format ve standartlar BTRANS aracılığıyla duyurulacaktır. Bilgi verme formatında ve standartlarında yapılacak ekleme, çıkarma, zorunlu alan olarak belirleme gibi değişiklikler de ayrıca BTRANS aracılığıyla duyurulacaktır.

4.3. Hazine ve Maliye Bakanlığınca bu Tebliğ doğrultusunda belirlenerek duyurulacak format ve standartlar dışında elektronik ortamda (BTRANS aracılığıyla dahi olsa) gönderilen bilgiler gönderilmemiş sayılacak, kâğıt ortamında verilen bilgiler hiçbir şekilde kabul edilmeyecektir.

5. Cezai Müeyyide

Bu Tebliğ ile belirlenen usul ve esaslara riayet edilmemesi halinde ilgililere Vergi Usul Kanununda yer alan cezalar tatbik edilir.

6. Yürürlük

Bu Tebliğ 1/7/2015 tarihinde yürürlüğe girer.

Tebliğ olunur.